وبا

مقدمه:
بيماري وبا يکي از بيماري‌هاي عفوني است که همه ساله در بسياري از کشورها شيوع مي يابد. وبا يک بيماري واگيردار عفوني است که فقط در انسان ايجاد ميشود. اين بيماري شامل دو نوع "کلاسيک" و "التور" است که نوع دوم آن قدرت همه گيري بيشتري دارد.

"التور" نام يکي از ايستگاههاي قرنطينه در بندر اسکندريه مصر است که در سال 1906 نخستين بار اين نوع وبا در آن شناسايي شد.


عوامل انتقال وبا:
عامل ايجاد بيماري وبا يک باکتري به نام ويبريوکلرا است که بيشتر در آبهاي راکد ساحلي و آبهاي شور يافت مي شود.

عامل بيماري وبا در آب، محيط هاي مرطوب، ميوه، سبزي، صدف دريايي و گوشت زنده باقي ميماند بنابراين در سفرهاي فصل تابستان هنگام خريد قالبهاي يخ از يخ فروشيها از سالم بودن آنها بايد اطمينان داشت.
بطور کلي چهار فاکتور آب (آب آلوده به مدفوع انسان)، غذا، دستهاي آلوده و مدفوع در انتقال بيماري وبا نقش دارند.

محل هاي پر خطر کشور از نظر ابتلا به وبا:
مناطقي که آب آشاميدني سالم در دسترس ندارد، مناطقي که فاضلاب، زباله و فضولات حيواني بصورت غير بهداشتي دفع ميشوند، در محلهايي که بهداشت فردي رعايت نميشود و در زمان بروز سيل و حوادث طبيعي در اثر از بين رفتن شبکههاي آبرساني، امکان ابتلا و انتقال به بيماري وبا بيشتر ميشود.
گروه خوني (گروه خوني او بيشتر مبتلا مي شود)، سن، اسيديته معده، عدم رعايت بهداشت فردي و پادتن هاي موجود در شير مادر عوامل فردي مستعد کننده و مسافرت، بي سوادي ، فقر و عدم رعايت بهداشت عمومي عوامل اجتماعي مستعد کننده ابتلا به وبا است.

علايم و راههاي تشخيص:
عامل بيماري از راه دهان وارد معده و در روده تکثير مي شود به دنبال آن ترشح سم در روده باعث ترشح آب و املاح فراوان از سلولهاي روده به داخل فضاي روده ميشود که اين وضعيت، اسهال شديد را به دنبال دارد.

در نتيجه، بدن به شدت آب و املاح از دست ميدهد و چنانچه آب و املاح دفع شده جبران نشود، بيمار جان خود را از دست ميدهد.

علايم اين بيماري شامل اسهال آبکي شديد با دفعات اجابت مزاج غير قابل شمارش، نبود دل درد و دل پيچه، گرفتگي عضلات پشت ساق پا، عطش فراوان، استفراغ بدون حالت تهوع، احساس پري و غر غر شکم و فقدان تب است.

در صورت مشاهده اين علايم بايد به پزشک و يا مراکز بهداشتي و درماني مراجعه کرد. با استفاده از مايعات (سرم خوراکي او آر اس) و چنانچه فرد قادر به نوشيدن نباشد، از طريق تزريق سرم به صورت اورژانس در مراکز بهداشتي درماني بايد آب و املاح از دست رفته جبران گردد و دوره درمان با استفاده از آنتي بيوتيکها تکميل شود.

شايعترين منابع بيماري وبا:
آب آشاميدني که توسط مدفوع يا دست آلوده به مدفوع آلوده شده باشد، سبزيجات برگ دار که با آب آلوده آبياري و يا شسته شده باشد، غذاهاي آلوده و غذاهاي تهيه شده از آبزياني که از آب هاي آلوده گرفته شده اند به صورت خام و يا نيمه پخته ، شايعترين منابع شيوع بيماري وبا هستند.

راههاي پيشگيري از وبا:
مهمترين نکته در پيشگيري از وبا سالم سازي آب به روشهاي جوشاندن آب، ضد عفوني با محلول يا قرص کلر و استفاده از نور خورشيد است.

منظور از آب سالم آبي است که بو، رنگ و آلودگيهاي زيان بخش ميکروبي نداشته باشد و در آن مواد سمي نباشد و در عين حال مواد معدني و آلي موجود در آن از حد مجاز تجاوز نکند. براي پيشگيري از وبا هميشه بايد ميوه هاي خام و ظروف آشپزي را با آب پاکيزه شست، آبهايي را که از رودخانهها و سدها برداشت مي­شود هر چند پاک به نظر ميرسد، بايد ضد عفوني شوند.

شستن دستها قبل از آماده کردن و خوردن غذا، قبل از غذا دادن به بچهها و قبل از دست زدن به آب آشاميدني و بعد از استفاده از دستشويي و توالت نبايد فراموش شود.

جلوگيري از بازي کودکان در استخر آبهاي کثيف يا محل تجمع آبهاي راکد و نيز محافظت آب و غذاي مصرفي از آلودگي و تماس حشرات، از ديگر راههاي پيشگيري از وباست.

توجه به نکات ديگري همچون استفاده از شير و فرآورده هاي لبني پاستوريزه، استفاده از آب سالم در شستشو و طبخ مواد غذايي، توجه به تابلوهاي هشدار دهنده و مشخص کننده آب آشاميدني در پارکها، دقت در تهيه بهداشتي سالادهاي فصل در ساندويچها و رستورانها و کوتاه و تميز نمودن ناخنها در پيشگيري از وبا نقش بسيار موثري دارد.

پشه هاي خاکي و نقش آنها در سالک و راه مبارزه

پشه خاکیها حشرات کوچکی با اندازه ۵-۲ میلیمتر و بدنی پر مو، چشم های بزرگ و پاهای نسبتا ً بلند هستند.

پشه خاکیها دارای دگردیسی کامل بوده، ماده ها تخم خود را در نقاط مرطوب مانند: شکاف سنگ فرشها، شکافها و سوراخهای سطح زمین، ریشه خارجی درختان، شکافهای موجود در کف طویله و مرغداریها، میان شاخ و برگ های ریخته شده قرار می دهند.

تخم ها پس از گذارندن دوره خود تبدیل به لارو می شوند و دارای ۴ مرحله لاروی می باشند که پس از طی این دوره که بستگی به شرایط محیطی دارد تبدیل به شفیره و سپس بالغ میگردند.

پشه خاکیهای بالغ را میتوان در لابلای شاخه و برگ گیاهان در سطح زمین، لانه حیوانات، شکافها و سوراخ های درختان، شکاف سنگ ها، داخل غارها و اماکن انسانی و حیوانی مشاهده نمود.

سیکل زندگی پشه خاکیها ۱۰۰- ۳۰ روز است وبستگی کامل به شرایط محیطی دارد. پشه خاکیهای نر و ماده از شیره گیاهی تغذیه میکنند ولی مادهها برای تخمگذاری و رسیدن تخمها بایستی خونخواری نمایند. پشه خاکیهای ماده نقاط کم مو و باز بدن را مورد گزش قرار میدهند. میزبان این حشرات حیوانات اهلی، سگها، جوندگان اهلی و وحشی، مار، مارمولک و گاهی پرندگان می باشند.


بیماریهای منتقله:

بیماریهای منتقله توسط پشه خاکیها را لیشمانیوز گویند. لیشمانیوزها در اغلب نقاط جهان وجود دارند و از بیماریهای مشترک انسان و حیوانات بشمار میآیند که ممکن است به صورت ضایعات پوستی (سالک) و یا ضایعات احشائی (کالاآزار) و جلدی مخاطی تظاهر نمایند که توسط انگل لیشمانیا ایجاد ميشوند.

انگلهای لیشمانیا در داخل سلولهای تک هستۀ بیگانه خوار جوندگان، گوشتخواران و خزندگان رشد می کنند. انگلهای لیشمانیا توسط پشه خاکیها منتقل می شوند.


لیشما نیوزجلدي(سالک):

دو نوع سالک وجود دارد: نوع شهری و نوع روستایی که از نظر ناقل، تظاهرات بالینی دارای تفاوتهایی می باشند.
۱- سالک نوع شهری(نوع خشک)

الف) کانون:
تهران(قسمت های مختلف شهر که با گسترش شهرها و شهر نشینی و از بین رفتن باغها از شیوع آن کاسته شده است)، شیراز(جنوب غربی شهر)، کرمان(محله های مختلف)، مشهد، نیشابور، سبزوار، قم، ساوه، اردستان و نایین.

ب) ناقلین:
فلبوتوموس سرژانتی که در داخل اماکن به سر می برند این پشه در مرغداری ها، در لانه مرغها به وفور یافت می شوند و به خون پرندگان هم علاقه زیادی دارد.


ج) مخزن بیماری :
سگ ،گاهی انسان.

سیر بیماری :
پس از گزش پشه خاکی ماده آلوده در محل گزش برجستگی به رنگ قرمز ایجاد میشود که کمی خارش دارد ولی فاقد درد می باشد با گذشت چند هفته این برجستگی سفت می شود و اطراف آن ملتهب و به رنگ قرمز در می آید و در روی برجستگی فرو رفتگی به عمق ۱ میلیمتر ایجاد می شود که ترشحات زرد رنگی از آن به خارج تراوش می کندکه ترشحات کم کم به صورت دلمه در می آیند بتدریج رنگ دلمه قهوهای می شود و سرانجام به صورت زخم سر باز در می آید این زخم دارای حاشیه نامنظم و برجسته است اگر دلمه از روی زخم برداشته شود زخم دارای سطحی شفاف و قرمزرنگ میباشد که کف آن فرو رفته است، این زخم درد ندارد ولی گاهی دارای کمی خارش است .


فصل شیوع بیماری :
در تمام فصول سال.

تعداد زخم :
بسته به تعداد گزش پشه خاکی اغلب ۲-۱ زخم و گاهی بیشتر


بهبودی :
از مرکز زخم شروع می شود . دلمه شروع خشک شدن می نماید ، التهاب کاهش می یابد و پس ازگذشت ۱۲-۶ ماه زخم کاملاً خوب می شود ولی سطح زخم ناصاف است .


۲- سالک نوع روستایی(نوع مرطوب)

الف) کانون:
اصفهان، مورچه خورت، گاوخونی اطراف رودخانه زاینده رود، بادرود و بلوچستان، چابهار، کنارک، تبریز، خوزستان،

دزفول، سوسنگرد، جنوب اهواز، شاهرود، سرخس، ترکمن صحرا، لطف آباد، طبس و ورامین.


ب) ناقلين:
فلبوترموس پاپاتاسی که بصورت اهلی و به فراوانی یافت می شوند.


ج) مخزن بيماري:
جوندگان مانند: موش صحرایی که لانه عمیق داشته و از گیاهان کویری تغذیه می کند.

سیر بیماری:
پس از گزش پشه خاکی ماده آلوده و پس از چند هفته در محل گزش برجستگی جوش مانند: همراه با التهاب ایجاد می شود که پس از گذشت ۱۴-۱۰ روز به صورت زخم در می آید زخم به سرعت بزرگ و اطراف آن ملتهب و قرمز میشود و لبههای زخم دارای حاشیه است. این زخم با ترشحات چرکی توام می شود زخم به سرعت بهبود مییابد.


بهبودی:
از وسط و اطراف زخم به صورت همزمان صورت می گیرد ۶-۴ ماه پس از شروع آن کلاً خوب می شود.

فصل شیوع بيماري :
شروع بیماری از اول تابستان تا اوایل پاییز.


تعداد زخم:
بسیار زیاد گاهی تا ۳۰ عدد.

مبارزه با پشه خاکیها:
از آنجایکه پشه خاکیها ناقلین لیشمانیوز پوستی یا سالک (شهری ، روستایی) از بین بردن این حشرات در کاهش موارد بیماری بسیار اهمیت دارد لذا بایستی اقدام به مبارزه و کنترل این حشرات نمود .

با توجه به این که این حشره بیشتر در شکافهای موجود بر روی ریشه درختان و سنگها و … در نقاط مرطوب زندگی خود را می گذراندضمن اینکه تعدادی از پشه خاکیها در لانه جوندگان هم زندگی میکنند مبارزه با پشه خاکیها بسیار مشکل است ولی ناگزیر بایستی از حشره کشها استفاده کرد دیوارها و نقاط مرطوب را بایستی لااقل تا ارتفاع ۴۰-۳۰ سانتیمتر سمپاشی نمود زیرا پشه خاکیها پرواز کوتاه داشته ودر اثر تماس با حشره کش از بین خواهند رفت، در اماکن آلوده استفاده از توریهای ریز بافت و نصب آنها روی پنجره ها و دربها و استفاده ازمواد دور کننده حشرات جهت حفاظت شخصی توصیه میگردد.

پيشگيري از بيماري هاري

پيشگيري از بيماري هاري

 پيشگيري از بيماري هاري انجام به موقع واكسيناسيون ضد هاري ضروري است.

v هاري يك بيماري كشنده ولي قابل پيشگيري است و همه در معرض ابتلاء هستيم.
v مهم‌ترين راه انتقال هاري، گاز گرفتگي و خراش توسط حيوانات است.
v اولين اقدام بعد از حيوان گزيدگي شستشوي فوري محل جراحت با آب و صابون به مدت 15 – 10 دقيقه مي‌باشد.
v براي پيشگيري از ابتلاء به هاري بلافاصله پس از مجروح شدن توسط حيوانات، جهت انجام واكسيناسيون و ساير اقدامات به مركز بهداشتي درماني مراجعه كنيد (بصورت رايگان).
v از تحريك سگ‌ها و گربه‌ها بپرهيزيد، زيرا شايع‌ترين موارد حيوان گزيدگي توسط آنها ايجاد شده و خطر ابتلاء به هاري وجود دارد.
v در صورت نگهداري سگ و گربه واكسيناسيون آنها را جدي بگيريد.
v همه پستانداران به بيماري هاري مبتلا مي‌شوند و در صورت ابتلاء براي انسان خطرناكند

بيماري وبا و راههاي پيشگيري از آن

وبا يك بيماري ميكروبي واگيردار با منشاء مدفوعي با قابليت ايجاد همه‌گيري براي انسان است. با علائم اسهال كه در ابتدا كم و به تدريج زياد مي‌شود. اسهال گاهي همراه با استفراغ بدون حالت تهوع قبلي مي‌باشد. معمولاً اسهال بيماران وبائي شبيه آب برنج است كه بي‌بو يا بويي شبيه بوي ماهي دارد. دل درد، دل پيچه و تب معمولاً ديده نمي شود.
75% از افراد آلوده به عفونت هيچ علامتي از بيماري ندارند، و فقط تعداد كمي از افراد (2 الي 5%) دچار اسهال آبكي شديد مي شوند كه بدون اقدامات درماني بسيار خطرناك بوده و مي‌تواند كشنده باشد.

راه‌هاي انتقال
1- آب يا غذاي آلوده، سبزي و ميوه آلوده يا شسته شده با آب آلوده غذاهاي پخته شده كه در دماي اتاق و خارج از يخچال براي چند ساعت نگهداري و آلوده مي‌شوند. (برنج، سيب‌زميني، مرغ، لوبياي پخته و ...)
2- از طريق دست آلوده، (تماس با مدفوع و استفراغ بيماران، يا لوازم آلوده مثل ملحفه و... )
شايعترين راه انتقال بيماري وبا از طريق آب، سبزيجات و ميوه‌هاي آلوده مي‌باشد.

عامل بيماري و چگونگي بيمار زايي
عامل ايجاد بيماري وبا ميكروبي به نام ويبريوكلرا است كه همراه اسهال و استفراغ افراد مبتلا به وبا دفع شده و در اثر دفع غيربهداشتي فضولات انساني در محيط پراكنده شده موجب آلودگي آب‌هاي سطحي (چشمه، چاه معمولي، رودخانه و ...) مي‌شود. آلودگي سبزيجات و ميوه در حين آبياري فاضلاب بسيار شايع است.
عامل بيماري وبا در محيط مرطوب و آبي براي مدت‌ها (سال‌ها) زنده مي‌ماند اما در محيط خشك زود از بين مي‌رود. اسيد معده سد دفاعي خوبي براي مقابله با بيماري است. اما در صورت مصرف داروهاي ضد اسيد يا مايعات فراوان اسيد معده رقيق شده و ميكروب از سد معده گذشته و در داخل روده كوچك تجمع و تكثير نموده و توليد سمي مي‌نمايد كه اين سم باعث ترشح و دفع آب و املاح زياد از روده كوچك مي‌شود و خطر بيماري بيشتر از اين جهت مي‌باشد.

خطرات و عوارض وبا
در يك جامعه غيرآماده، وبا قادر است 50% مرگ و مير ايجاد نمايد اما با اقدامات درماني مناسب مرگ و مير به كمتر از 1% كاهش مي‌يابد.
1- كاهش شديد آب و املاح بدن.
2- نارسايي كليه.
3- كاهش پتاسيم كه باعث سكته قلبي مي‌شود.
4- سقط در مادران باردار.
5- ادم ريه كه بصورت سرفه و مشكل در تنفس بروز مي‌كند.
6- با توجه به اينكه تعدادي از مبتلايان بدون علامت هستند و از خود ميكروب وبا دفع مي‌كنند باعث شيوع بيشتر بيماري در زمان‌هاي بعدي مي‌گردند.
7- ايجاد تنش روحي رواني و در نتيجه سلامت رواني و اجتماعي جامعه به خطر مي‌افتد.
خطر وبا بيشتر به دليل از دست دادن آب و املاح بدن مي‌باشد. با مراجعه به موقع و اقدامات درماني مناسب وبا قابل درمان است.

راههاي پيشگيري
1- اطمينان از سالم بودن آب به منظور آشاميدن، پخت و پز، شستشوي ظروف و دست‌ها، استحمام و شناكردن در صورت آلودگي آب از آب بسته بندي شده استفاده شود و يا آب را حداقل به مدت يك دقيقه بجوشانيد وسپس استفاده نماييد.
2- كوتاه نمودن ناخن‌هاو شستشوي دست‌ها با آب و صابون بعد از توالت رفتن، قبل از پخت و پز و خوردن مواد غذايي .
3- خودداري از مصرف مواد غذايي غيرمطمئن و آب ناسالم در هنگام مسافرت و گردش.
4- نگهداري مواد غذايي در يخچال (مواد غذايي خام و پخته شده حتماً بايستي بطور جداگانه نگهداري شوند).
5- آگاهي همگاني از خطرات بيماري.
6- دفع بهداشتي فاضلاب‌ها و ممانعت از ورود آنها به رودخانه‌ها و معابر.
7- جلوگيري از ورود حشرات خصوصاً مگس و سوسك به محيط مسكوني.

سبزيجات و ميوه‌جات حتماً ابتدا شسشتو، انگل‌زدايي و ضدعفوني شده و سپس در يخچال نگهداري شوند.

نحوه ضد عفوني سبزيجات و ميوه
1- سبزي و ميوه را ابتدا پاك كرده و با آب سالم شستشو ميدهيم به نحوي كه فاقد گل و لاي باشند.
2- به مقدار مناسب آب در ظرفي تميز ريخته و به ازاي هر ليتر آب 3 الي 5 قطره مايع ظرفشويي اضافه مي‌نماييم و خوب بهم زده تا كف نمايد. سپس سبزي پاك شده و يا ميوه را به مدت 5 دقيقه در محلول آب و كف قرار داده و بعد از آن با آب سالم آبكشي مي‌نماييم. با اينكار تخم انگل‌ها و باقيمانده مايع ظرفشويي از آن جدا مي‌شود. (انگل زدايي)
3- براي ضدعفوني و از بين بردن ميكروب‌ها نصف قاشق چايخوري (1 گرمي) پودر پركلرين 70% را در 3 الي 5 ليتر آب در ظرف ترجيحاً پلاستيكي يا شيشه‌اي ريخته وبهم مي‌زنيم تا كاملاً حل شود. سپس سبزي و ميوه شسته شده به مدت 5 دقيقه در محلول ضدعفوني كننده قرارداده تا ميكروب‌هاي آن كشته شوند. (ضدعفوني) و سپس سبزي و ميوه ضدعفوني شده رامجدداً با آب سالم آبكشي نموده تا باقيمانده كلر از آن جدا شود و بدين‌وسيله سبزي و ميوه سالم آماده مصرف مي‌باشد.
ساير ضدعفوني كننده‌ها را مي‌توان از داروخانه‌ها تهيه و دستور مصرف آن مطابق برچسب روي آن عمل نمود.

نحوه ضدعفوني آب
در مناطق روستايي و صعب‌العبور و در شرايطي كه آب آلوده است. براي ضدعفوني نمودن آب مصرفي (آشاميدن، پخت و پز، شستشو و ...) مقدار يك قاشق غذاخوري سرصاف (15 گرم) پودر پركلرين 70% را در يك ليتر آب حل كرده و خوب به هم مي‌زنيم تا كاملاً حل شود. به محلول حاصل كلرمادر مي‌گويند و بايستي در بطري تيره و دور از نور و حرارت نگهداري شود، سپس سه تا هفت قطره از محلول كلر مادر را در يك ليتر آب ريخته و بهم مي‌زنيم و پس از گذشت نيم ساعت آب سالم و آماده مصرف مي‌باشد.
توضيح اينكه كلرمادر براي يك ماه قابل استفاده و نگهداري است. در صورت نبود كلر مادر، آب آشاميدني را بايستي حتماً چند دقيقه جوشاند و سپس مصرف نمود.
يخ‌هاي مصرفي حتماً بايستي از آب سالم تهيه شده و در حين نگهداري نيز از سالم بودن آن مطمئن شد (نگهداري و حمل آن بايستي در كيسه‌هاي پلاستيكي باشد).

درمان وبا
هدف اصلي در درمان و با جايگزيني مايعات و الكتروليت‌هاي از دست رفته مي‌باشد. آب و الكتروليت 80 تا 90% بيماران وبايي را تنها با محلول خوراكي اُ.آر.اس مي‌توان جبران كرد. استفاده از آب ميوه طبيعي بخصوص آب سيب رقيق شده با آب سالم بسيار مفيد است.
در موارد اسهال شديد آب و الكتروليت را مي‌بايست با سرعت از طريق محلول‌هاي تزريقي جبران كرد و به محض اينكه بيمار بتواند بنوشد مي‌بايست از محلول اُ. آر. اس استفاده كرد.
تجويز آنتي‌بيوتيك مناسب توسط پزشك بر كاهش حجم و طول مدت اسهال اثرمطلوب داشته و دوره‌ي عفونت‌زايي را كوتاه مي‌كند.

هيچگونه داروي ضد اسهال، ضد استفراع و ضد اسپاسم بدون نظر پزشك نبايد استفاده كرد.
در صورت بروز اسهال شديد سريعاً به خانه‌هاي بهداشت يا مراكز بهداشتي درماني مراجعه فرماييد.
وبا در كمين است مواظب باشيد.

به سالك مبتلا نشويم

بيماري جدي ولي قابل پيشگيري

1- سالك چيست؟
سالك يك بيماري پوستي است كه بوسيله گزش پشه خاكي آلوده به نوعي انگل، منتقل مي‌شود. سالانه حدود دو ميليون مورد بيماري در سراسر دنيا و از جمله ايران اتفاق مي‌افتد. سالك در كشور ما در بسياري از نقاط وجود داشته است بطوري كه در استان‌هاي گلستان، سمنان، اصفهان، يزد، كرمان، فارس، هرمزگان، بوشهر، اهواز، ايلام و سيستان و بلوچستان شيوع بالايي دارد و سالانه بالغ بر 20 هزار مورد مبتلا به سالك در كشور ثبت و گزارش مي‌شود.


2- چگونه سالك منتقل مي‌شود؟
سالك توسط گزش برخي گونه‌هاي پشه خاكي آلوده منتقل مي‌شود. پشه خاكي بسيار كوچك است و اندازه آن حدود يك سوم پشه‌هاي معمولي مي‌باشد و به سختي ديده مي‌شود. در ايران دو نوع سالك شهري (نوع خشك) و روستايي (نوع مرطوب) وجود دارد.

سالك نوع شهري (خشك)
مخزن بيماري عمدتاً بيماران مبتلا و بطور تصادفي سگها مي‌باشند، و پشه خاكي ماده پس از خونخواري از اطراف زخم سالك، آلوده شده و در خونخواري مجدد در فرد سالم باعث انتقال بيماري مي‌شود.

سالك نوع روستايي (مرطوب)
موش‌هاي صحرايي مخزن بيماري مي‌باشند و پشه خاكي ماده پس از خونخواري از موش صحرايي مبتلا، آلوده شده و در خوانخواري مجدد در فرد سالم باعث انتقال بيماري به او مي‌شود.

3- علائم سالك چگونه است؟
پس از چند هفته تا چند ماه از گزش پشه خاكي آلوده، برجستگي كوچك قرمز رنگي ظاهر شده كه بتدريج بزرگ و بزرگتر شده و مركز آن زخم مي‌گردد. تعداد ضايعات معمولاً يكي است ولي ممكن است متعدد نيز باشد. در سالك نوع روستايي ترشحات چركي در روي زخم وجود دارد و اطراف آن قرمز و برجسته است كه به همين دليل به آن نوع مرطوب گفته مي‌شود.

در سالك نوع شهري ضايعه معمولاً بدون ترشح و چرك است لذا به آن نوع خشك نيز مي‌گويند. احتمال عفونت ثانويه به باكتري‌ها نيز وجود دارد كه در بيمار ايجاد عوارض منتشر كند. ضايعات معمولاً بدون درد و خارش است.

4- چرا سالك يك بيماري جدي است؟
ضايعه سالك به شكل يك زخم بدشكل ممكن است براي بيشتر از يكسال باقي بماند. كه موجب اثرات رواني در بيمار حتي پس از بهبودي گردد. در برخي موارد با تهاجم به پلك و بيني ممكن است موجب ايجاد ضايعه (اسكار) ماندگار در چهره و يا تغيير شكل شديد در قيافه بيمار گردد. بعلاوه ايجاد عفونت ثانويه با باكتري‌ها، ممكن است ايجاد عوارض منتشر شديد نمايد.


5- آيا براي پيشگيري از ابتلاء به سالك راهي هست؟‌

با رعايت موارد ذيل مي‌توان احتمال ابتلاء به سالك را بسيار كاهش داد و يا اصلاً مبتلا نگرديد:
- در مناطقي كه اين بيماري وجود دارد حتي‌الامكان درهنگام غروف آفتاب و شب از خانه خارج نشويد، چون در اين زمان پشه خاكي حداكثر فعاليت را دارد.
- روي پنجره‌ها توري مناسب نصب و پشت درها پرده مناسب آويزان كنيد تا امكان ورود پشه خاكي به داخل خانه به حداقل برسد.
- در هنگام غروب آفتاب و در طول شب از پشه بند آغشته به حشره‌كش استفاده كنيم.
- براي از بين بردن پشه‌ها در داخل اطاق‌ها از اسپري حشره‌كش استفاده كنيم.
- در صورت بروز سالك درمان خود را جدي بگيريم زيرا در نوع شهري امكان انتقال بيماري به افراد سالم وجود دارد.
- خانه‌ي خود را با فاصله مناسب از اصطبل‌ دام‌ها بسازيد.
- در جمع‌آوري و دفع مناسب زباله، نخاله‌هاي ساختماني و تسطيح مخروبه‌ها كه مكان‌هاي مناسبي براي تكثير پشه خاكي مي‌باشند دقت كنيد و با مسئولين مربوطه همكاري نماييد.
- جهت معدوم كردن جوندگان در نوع روستايي با مسئولين ذيربط همكاري نماييد.
- در كنترل بيماري در سگ‌ها و نگهداري بهداشتي سگ‌ها در نوع شهري با مسئولين همكاري نماييد.


6- آيا بيماري سالك نياز به درمان دارد؟‌

در سالك نوع شهري چون بيماران خزن بيماري مي‌باشد حتماً لازم است بيماران تحت درمان قرار گيرند. كه با درمان و بهبودي حالت مخزن بودن آنها از بين مي‌رود. لذا خطر آلوده شدن پشه‌خاكي‌ها و انتقال بيماري وجود نخواهد داشت.

در سالك نوع روستايي فقط موارد خاص تحت درمان قرار مي‌گيرند كه شامل: ضايعات بيش ار 3 سانتيمتر، ضايعات موجود در صورت، تعداد بيشتر از 3 ضايعه، ايجاد ضايعه منتشر سالكي، و وجود ضايعه در روي مفاصل، مي‌باشند.

درمان سالك به دو صورت موضعي و عضلاني انجام مي‌شود. درمان موضعي بصورت تزريق دارو و به اطراف زخم هفته‌اي يكبار و يخ زدن آن توسط مواد خاص (كرايو) دو هفته يكبار (حداكثر 12 هفته) انجام مي‌گيرد و درمان عضلاني بصورت تزريق روزانه دارو به مدت 14 روز (در نوع روستايي) و 21 روز (در نوع شهري) مي‌باشد.

پانسمان ضايعه سالكي در كنترل بيماري از اهميت خاصي برخوردار است. پانسمان ضايعه ضمن پيشگيري از عوارض عفوني، باعث جلوگيري از آلوده شدن پشه خاكي و قطع زنجيره انتقال مي‌گردد لذا لازم است محل زخم را روزاه يك يا دوبار با آب لوله‌كشي و صابون شسته و با بتادين يا پماد اكسيد دوزنگ پانسمان شود

سالك

اهميت
در هر ثانيه يك نفر به بيماري سالك مبتلا مي‌شود.

اين بيماري در 82 كشور جهان آندميك است و در حال حاضر 10 ميليون نفر در دنيا از اين بيماري رنج مي‌برند.

- بيماري سالك يك بلاي قديمي است كه به عنوان يك بيماري مهم در حال گسترش مطرح مي‌باشد.
- اين بيماري به دليل اينكه مرگ و مير ندارد به فراموشي سپرده شده است و همين مسئله باعث شده يك مشكل بزرگ بهداشت عمومي ايجاد نمايد.
- عوامل محيطي، اجتماعي، اقتصادي و سياسي در افزايش تعداد موارد بيماري مؤثر است.
- ضايعات بدشكل، ناتواني و عوارض اجتماعي و روحي و رواني از پيامدهاي ناگوار بيماري مي‌باشد.

اپيدميولوژي
سالك از طريق گزش پشه خاكي آلوده منتقل مي‌شود.

پشه خاكي‌ها حشرات خونخوار هستند كه در شرايط محيطي ناسالم در شكاف‌ها و لانه جوندگان توليد مثل مي‌كنند.

پشه خاكي‌ها از طريق گزش حيواناتي كه آلوده به انگل ليشمانيا هستند، آلوده مي‌شود.


پستانداران آلوده به عنوان مخزن بيماري شامل:
- جوندگان (سيكل زئونوتيك: انتقال از حيوان به انسان)
- انسان‌ها (سيكل آنتروپونتيك: انتقال از انسان به انسان)

سالانه بالغ بر يك ميليون نفر به بيماري سالك مبتلا مي‌شوند و همه‌گيري‌هاي بيماري شايع است.

اين بيماري از نظر اپيدميولوژيكي ناپايدار است و تغييرات قابل توجه و غيرقابل پيش‌بيني در موارد بيماري در تعداد بيماران اتفاق مي‌افتد.

دليل اصلي گسترش بيماري به مناطق غيرآلوده، جابجايي جمعيت به دليل نا امني و .... مي‌باشد.

قيمت دارو براي هر بيمار بيشتر از 85 دلار در دنيا مي‌باشد.

85% از بمياران از اشكال بدون عارضه سالك رنج مي‌برند.

15% از بيماران، به اشكال شديد سالك مبتلا هستند و درمان‌هاي مكرر و طولاني احتمالاً غيرموثر مي‌باشند.


كنترل
براي قطع انتقال بيماري به انسان استفاده از پشه بند آغشته به حشره‌كش مؤثر است.

شخم زدن زمين و لانه جوندگان راه مناسبي براي كنترل انتقال بيماري از حيوان به انسان مي‌باشد.

خاورميانه – مغرب
- در كشورهاي خاورميانه و مغرب – عليرغم اينكه بسياري از بيماران گزارش نمي‌شوند، سالانه بالغ بر 350000 نفر به سالك مبتلا شده و اين روند در بسياري از كشورها در حال افزايش است.
- وضعيت فعلي بيماري روشن نيست زيرا اطلاعات آماري صحيح در دسترس نمي‌باشد، سازمان جهاني بهداشت پيش‌بيني مي‌كند كه، بار بيماري در اين ناحيه نشان دهنده بيش از 90% از بار جهاني سالك است.
- سالك در دستور كار برنامه‌هاي بهداشتي بسياري از كشروهاي آندميك قرار ندارد. به همين علت سازمان جهاني بهداشت براي كنترل بيماري در اين مناطق پيش قدم شده است.


استراتژي
اهداف اوليه سازمان جهاني بهداشت، كاهش بار بيماري سالك از طريق ادغام اين بيماري مي‌باشد.

برقراري يك نظام هماهنگ شامل:

- پشتيباني مالي و فني.
- تبادل اطلاعات و نكات علمي.
- هماهنگ‌سازي اقدامات كنترلي.
- آموزش و بالا بردن توانايي‌ها.
- دسترسي به دارو و اقدامات درماني.
- كنترل كيفيت.
- همكاري‌هاي ناحيه‌اي.

كسب حمايت بيشتر براي:
- تدوين سياست‌ها.
- دسترسي به منابع.
- همكاري بين بخشي.
- حمايت جامعه.
- هماهنگي با كشورهاي همسايه.

پيشنهادات

سياست‌ها:
- قرار دادن بيماري سالك در ليست بيماري‌هاي قابل گزارش در كشورها.
- ارتقاء همكاري بين‌بخشي خصوصي و دولتي براي كنترل سالك.
- تقويت هماهنگي بين‌بخشي ومشاركت جامعه.
- جذب منابع مالي و نيروي انساني درتمام سطوح نظام بهداشتي.

اپيدميولوژي:

- تشخيص عوامل محيطي، سياسي، جمعيتي، اجتماعي و اقتصادي و ساير عوامل مؤثر در انتقال بيماري براي انجام اقدامات لازم.
- تقويت و حمايت برنامه‌هاي كنترل بيماري شامل شبكه‌هاي آزمايشگاهي.

تشخيص و درمان بيماران:
- ترويج و گسترش پژوهش‌هاي باليني و اپيدميولوژيكي.
- اطمينان از در دسترس بودن داروهاي آزمايش شده جديد كه به راحتي بتوان آن را بكار برد.

پيشگيري (كنترل ناقل و مخزن):
- ارتقاء روش‌هاي كنترلي مخازن و ناقلين.
- اجراء يك برنامه ادغام شده كنترل ناقلين.

نتايج قابل انتظار
سياست‌ها:

تهيه راهنماي كشوري و شاخص‌ها باري هدايت برنامه‌هاي كنترل سالك.
برقرار كردن نظام مراقبت حساس و كاربردي و هماهنگ شدن اطلاعات آماري در بين كشورها.


اپيدميولوژي:
تهيه نقشه از مناطق آندميك براي مداخله آسان و پيش‌بيني اپيدمي‌ها.

برقرار كردن شبكه اطلاعاتي سالك براي تبادل داده‌ها در نظام بهداشتي، پيگيري، نظارت، ارزيابي و ارزشيابي برنامه‌ها.


تشخيص و درمان موارد:
استاندارد كردن و بهينه ساختن پروتكل‌هاي تشخيص و درمان براساس شواهد در دسترس، ارزيابي عوارض و تأثير مقاومت داروها.

پيشگيري (كنترل ناقل و مخزني):
- پذيرفتن ادغام برنامه كنترل ناقلين به وسيله گسترش استفاده از پشه‌بندهاي آغشته به حشره‌كش.
- اصلاح عوامل محيطي مؤثر در مناطق پرجميعت كه خطر انتقال بيماري از انسان به انسان وجود دارد.
- ممانعت از اسكان افراد در كانون‌هايي كه خطر انتقال بيماري از حيوان به انسان وجود دارد.
- آموزش حشره‌شناسان، جانورشناسان و محيط شناسان.

بيماري سارس چيست؟

تعريف:
سارس يك بيماري بسيار شديد تنفسي است. اين بيماري از اوايل فوريه 2003 (بهمن ماه 1381) از ايالت كوانگ دونگ چين شروع شده. متعاقباً در مناطق ديگري از كشور چين از جمله پايتخت اين كشور، پكن، هنگ كنگ، تايوان و مناطقي از آسيا، اروپا و شمال آمريكا، شامل كشورهاي، ويتنام، اندونزي، فيليپين، سنگاپور، كانادا، مالزي، فرانسه، آلمان، ايتاليا، تايلند، استراليا، برزيل، بلغارستان، هندوستان، ژاپن، كويت، مغولستان، جمهوري ايرلند، روماني، اسپانيا، انگلستان، سوئد، سوئيس و افريقاي جنوبي بيماري ديده شده است. طبق آخرين اطلاعات منتشر شده، در حال حاضر انتقال ويروس در كشورهاي چين، هنگ كنگ، تايوان و فيليپين صورت مي‌گيرد. مرگ و مير بيماري حدود 6% مي‌باشد.

عامل بيماري:
يك ويروس جديد از خانواده ويروس سرماخوردگي است كه تغيير شكل پيدا كرده است.


دوره نهفتگي:
از زمان ورود ويروس به بدن انسان تا زمان شروع علائم بيماري 7-2 روز ممكن است طول بكشد.

طول مدت زمان انتقال بيماري:
از زمان شروع علائم باليني در فرد بيمار تا ده روز بعد از بهبودي علائم و نشانه‌هاي بيماري، قابل انتقال مي‌باشد.


راههاي انتقال:
راه انتقال از طريق تنفسي با تماس نزديك با بيماران مبتلا به سارس و ترشحات تنفسي آنها مي‌باشد.

اغلب مبتلايان به سارس كساني بودند كه از بيماران مبتلا مراقبت مي‌كردند، يا با آنها زندگي مي‌كردند و يا تماس مستقيم با مواد عفوني (مانند ترشحات تنفسي) بيماران مبتلا به سارس داشته‌اند.


علائم و نشانه‌ها:
تب بالاي 38 درجه سانتيگراد.
احساس كسالت.
لرز.
سردرد.
سرفه.
درد ماهيچه‌ها.
گلو درد.
آبريزش از بيني.
گيجي.

شايعترين و اولين علامت شروع بيماري سارس تب مي‌باشد.

موارد مشكوك به بيماري سارس:

هر شخصي كه دچار تب بالاي 38 درجه سانتيگراد و علائم تنفسي مثل سرفه، تنگي نفس شده و حداقل يكي از دو حالت زير، به فاصله 10 روز قبل از بروز علائم بيماري داشته باشد:
موارد تماس (اعضاي خانواده، پرستاري كردن و يا تماس مستقيم با ترشحات تنفسي و مايعات بدن بيمار) با مورد شخص بيماري كه از كشورهاي ياد شده آمده باشد.
سابقه اقامت در مناطق آلوده و يا مسافرت اخير به نواحي كه بيماري سارس گزارش نموده‌اند.

موارد تماس با بيماري سارس:

1- افرادي كه ازبيماران مبتلا به سارس مراقبت كرده باشند.
2- افرادي كه با بيماران مبتلا به سارس زندگي كرده باشند.
3- افرادي كه با ترشحات تنفسي با مايعات بدن بيماران مبتلا به سارس تماس مستقيم داشته باشند.


تشخيص:
تشخيص در حال حاضر فقط براساس علائم بيماري است بعلاوه داشتن سابقه مسافرت به مناطق آلوده و يا تماس با افراد آلوده مي‌باشد.

درمان:
بعلت اينكه هنوز بيماري بطور كامل شناسايي نشده است درمان اختصاصي توصيه شده‌اي وجود ندارد. درمان بصورت تجربي و تحت نظارت پزشك متخصص، با استفاده از آنتي‌بيوتيكهاي وسيع‌الطيف در بيمارستان صورت مي‌گيرد.

بهترين اقدام، جهت پيشگيري از انتشار بيماري در جامعه شناسايي سريع بيماران و قرنطينه كردن آنها مي‌باشد.

در كشورهايي كه انتقال ويروس سارس صورت مي‌گيرد (چين، هنگ كنگ، تايوان و فيليپين) استفاده از ماسك مخصوص در هنگام حضور در مناطق شلوغ و بخصوص شستشوي دستها مهمترين راه پيشگيري از ابتلا به بيماري است.

پيشگيري:
در صورت مشاهده موارد مشكوك و يا موارد محتمل بيماري سريعاً به نزديكترين مركز بهداشتي درماني محل سكونت خود اطلاع دهيد.
فرد بيمار را در اتاق مجزايي قرار داده و تا حد امكان از تجمع در اطراف بيمار خودداري گردد.
فعاليتهاي خارج منزل بيمار، مانند رفتن به محل كار، مدرسه و يا ساير اماكن عمومي ومراكز تجمع جمعيت تا 10 روز پس از، از بين رفتن علائم و نشانه‌هاي بيماري بايستي محدود گردد.
از تماسهاي غير ضروري با بيمار بپرهيزيد و در صورت تماس حتماً از ماسك جراحي و در صورت موجود نبودن، با پارچه چند لايه (12 – 10 لايه) دهان و بيني خود را بپوشانيد.
جهت جلوگيري از انتشار ويروس بيماري در هوا بيمار نيز بايد بخصوص در هنگام سرفه و عطسه از ماسك استفاده كند.
سطح اتاق، دستگيره در، حمام، اثاثيه ثابت كه بوسيله ترشحات بدن بيمار مانند عرق، آب دهان، ترشحات مخاطي حتي استفراغ و ادرار بيماران مبتلا به سارس آلوده شده‌اند بايد با آب و مواد ضدعفوني معمولي تميز و ضدعفوني گردند.
هنگام تميز كردن وسايل بيماران و مراقبت از آنها از دستكش يكبار مصرف استفاده گردد. هرگز از دستكشي كه استفاده شده است مجدداً شسته و استفاده نگردد.
بعد از تماس و يا مراقبت از بيماران دستهاي خود را با آب داغ و صابون بشوييد.

موارد احتياطهاي ذكر شده بايد تا ده روز پس از بهبودي كامل بيمار و از بين رفتن علائم بيماري ادامه يابد.
در صورت مراقبت از بيمار مبتلا به سارس، اگر دچار تب بالا و علائم تنفسي شديد سريعاً به نزديكترين مركز بهداشتي، درماني مراجعه كنيد و به پزشك معالج اشاره كنيد كه تماس نزديك با مورد مبتلا به سارس داشته‌ايد.

عنوان: آنفلوانزاي نوع A

عامل آنفلوانزاي انساني سه نوع ويروس مي‌باشد: A، B و C كه نوع A علاوه بر انسان در خوك، پرندگان و اسب نيز ايجاد آلودگي مي‌كند.

آنفلوانزاي خوكي يك بيماري تنفسي خوك‌ها است كه توسط ويروس آنفلوانزاي نوع (H1N1) ايجاد مي‌شود اين آنفلوانزا معمولاً در خوك‌ها بروز مي‌كند.

ويروس‌هاي آنفلوانزاي خوكي حد بالايي از بيماري را سبب مي‌شوند، البته مرگ و مير در خوك‌ها كم است. اين ويروس نيز مانند تمام ويروس‌هاي ديگر خود را تغيير مي‌دهد. اگر خوك‌هاي مبتلا به آنفلوانزاي خوكي همزمان به آنفلوانزاي انساني يا پرندگان نيز مبتلا باشند. اين ويروس‌ها مي‌توانند ژن‌هاي خود را در بدن حيوان تغيير دهند. بدين ترتيب نوعي جديد از ويروس به وجود مي‌آيد كه هم ژن‌هاي انساني و هم حيواني رادر خود دارد. ويروس جديد نيز محصول يك نوتركيبي است و بسيار خطرناك مي‌باشد. بيشترين شيوع اين ويروس در فصل زمستان و پاييز است و مي‌تواند در طول سال ادامه داشته باشد. ميزبان اصلي اين ويروس خوك است، اما مي‌تواند موجب آلودگي انسان و پرندگان نيز شود و امكان انتقال انسان به انسان آن نيز وجود دارد.

علائم بيماري در انسان:
- تب بيشتر از 38 درجه
- سردرد
- سرفه
- گلودرد
- كوفتگي بدن (درد عضلات)
- در مواردي تهوع، استفراغ، اسهال و علائم سرماخوردگي (آبريزش و انسداد بيني، عطسه) گزارش شده است.


تشخيص:
گرفتن نمونه ته حلق براي بررسي آزمايشگاهي و كشت ويروس در چهار تا پنج روز اول بمياري، راه تشخيص قطعي اين ويروس مي‌باشد.


راه‌هاي انتقال بيماري:
انتقال بيماري از انسان به انسان بوده و از راه عطسه، سرفه، دست زدن به سطوح و اشيايي كه به ويروس آلوده است و سپس دست زدن به دهان، بيني و چشم.

راه‌هاي پيشگيري:
- شستشوي مكرر دست با آب صابون يا محلول‌هاي ضدعفوني پايه الكلي حداقل به مدت سي ثانيه پس از تماس با حيوان يا شخص يا وسيله آلوده
- عدم مصرف گوشت خوك به صورت كباب شده يا نيم پز
- استفاده از دستكش و ماسك به هنگام تماس با حيوان مشكوك و شخص مبتلا به آنفلوانزا و يا وسايل آلوده


توصيه‌هاي لازم:
- در صورتي كه خود مشكوك به آنفلوانزاي خوكي هستيد، هنگام عطسه و سرفه جلوي دهان و بيني خود را با دستمال بگيريد. اگر دستمال همراه نداريد، جلوي دهان و بيني خود را با آستين پيراهن خود بپوشانيد و سريعاً به نزديكترين مركز بهداشتي درماني و يا بيمارستان مراجعه كنيد.
- اگر با كسي در تماس هستيد كه علائم اين بيماري را دارد، از دست دادن، درآغوش گرفتن و روبوسي با وي خودداري نماييد.
- ويروس آنفلوانزا در محيط اطراف و اماكن عمومي وجود دارد و تماس با سطوحي مانند دستگيره اتوبوس، صفحه كليد كامپيوتر و .... به راحتي شما را آلوده مي كند. اگر دستان خود را به دستگيره درب يا اتوبوس و يا اشياي احتمالاً آلوده زده‌ايد، آن را به دهان، بيني يا چشم خود نزنيد.

آنفلوانزاي H1N1)A) چيست؟

يك بيماري حاد تنفسي به شدت واگيردار در خوك‌ها است كه به وسيله چندين نوع ويروس آنفلوانزاي H1N1 ايجاد مي‌شود. ميزان مرگ و مير آن در خوك‌ها نسبتاً بالا است (4% - 1%) ويروس در ميان خوك‌ها از طريق ذرات آلوده معلق در هوا – تماس مستقيم، تماس غيرمستقيم (تماس با سطوح آلوده به ترشحات تنفسي) و توسط خوك‌هاي ناقل بدون علامت منتشر مي‌شود.

v طغيان بيماري در خوك‌ها در تمام طول سال رخ مي‌دهد اما بيماري در مناطق معتدل بروز بيشتري در پاييز و زمستان دارد. بسياري از كشورها به صورت معمول خوك‌هاي خود را در مقابل انفلوانزاي خوكي واكسينه مي‌كنند. ويروس‌هاي آنفلوانزاي خوكي غالباً از زيرگونه H1N1 مي‌باشند اما زيرگونه‌هاي ديگر هم مي‌توانند در خوك‌ها در چرخش باشند مثل (H1N2 – H3N1- H3N2) خوك‌ها همچنين مي‌توانند توسط ويروس‌هاي آنفلوانزاي پرندگان و ويروس‌هاي آنفلوانزاي انساني آلوده شوند.

v گاهي اوقات خوك‌ها مي‌توانند با بيش از يك گونه ويروس در يك زمان آلوده شوند كه اين مسئله مي‌تواند باعث امتزاج و نوتركيبي اين ويروس‌ها در بدن خوك با يكديگر گردد.


تأثير آنفلوانزاي H1N1 بر سلامت انسان:

v گهگاه آلودگي انسان به آنفلوانزاي خوكي به صورت انفرادي و يا به صورت گروهي (طغيان) گزارش مي‌گردد. به طور كلي علائم باليني از حالت بدون علامت تا علايم پنوموني شديدي كه منجر به مرگ مي‌شود متغير است.

v علائم باليني آنفلوانزاي خوكي با آنفلوانزاي فصلي انساني و ساير بيماري‌هاي عفوني حاد دستگاه تنفسي فوقاني مشابهت دارد و همچنين موارد خفيف يا بدون علامت بيماري ممكن است شناسايي نشود . بنابراين، ميزان گسترش واقعي اين بيماري در انسان‌ها تاكنون ناشناخته مي‌باشد.

طغيان‌هاي آلودگي آنفلوانزاي خوكي در كدام كشورها اتفاق افتاده است؟

v تاكنون بيماري آنفلوانزاي خوكي جزو سيستم گزارش‌دهي بين‌المللي براساس مقررات سازمان OIE نمي‌باشد. بنابراين انتشار آن در حيوانات به خوبي شناخته نشده است. به نظر مي‌رسد بيماري در امريكا بومي است و طغيان‌هاي بيماري در امريكاي شمالي – امريكاي جنوبي – اروپا (انگليس – سوئد – ايتاليا) – افريقا (كنيا) و قسمت‌هايي از آسياي شرقي (چين و ژاپن) رخ داده است.

آيا موارد ابتلاي انساني آنفلوانزاي خوكي تاكنون رخ داده است؟

v براساس اعلام سازمان جهاني بهداشت (WHO) تا تاريخ 9 ارديبهشت 1388 (27 آوريل 2009 ميلادي) موارد بيماري انساني در كشورهاي مكزيك، كانادا، اسپانيا، امريكا، فرانسه، نيوزيلند، آلمان، انگليس، فلسطين اشغالي گزارش شده است.

مردم چگونه آلوده مي‌شوند؟
v شده‌اند در سابقه بيماري خود تماس با خوك يا محل‌هاي نگهداري خوك را نداشته‌اند. اكثريت قريب به اتفاق موارد اين بيماري در اثر تماس مستقيم انسان به انسان رخ داده است مردم به طور معمول آنفلوانزاي خوكي را از خوك‌هاي آلوده مي‌گيرند. اما تعدادي از مبتلايان كه تاكنون شناسايي.


آيا بيماري آنفلوانزاي خوكي از طريق غذا منتقل مي‌شود؟
v اين بيماري از طريق خوردن قابل انتقال نمي‌‌باشد به شرط آنكه لاشه و يا گوشت خوك به طريق بهداشتي و صحيح حمل و نقل و به طور كامل طبخ گردد. ويروس آنفلوانزاي خوكي از طريق پختن در دماي 70 درجه سانتيگراد (160 درجه فارنهايت) از بين مي‌رود.

آيا خطر ايجاد پاندمي وجود دارد؟
v به نظر مي‌رسد اكثر مردم بالاخص افرادي كه به طور مداوم در تماس با خوك‌ها نيستند ايمني نسبت به ويروس‌هاي آنفلوانزاي خوكي ندارند. اگر ويروس آنفلوانزاي خوكي به اندازه كافي قدرت انتقال انسان به انسان را پيدا كند مي‌تواند باعث ايجاد پاندمي آنفلوانزا گردد. پيشگويي اين موضوع مشكل است چون بستگي به شدت بيماري‌زايي ويروس، حساسيت سيستم ايمني انسان نسبت به آن، واكنش ايمني متقاطع ناشي از آنفلوانزاي فصلي و فاكتورهاي ميزبان دارد.


آيا واكسن آنفلوانزاي انساني از ابتلا به آنفلوانزاي خوكي پيشگيري مي‌كند؟

v محافظتي در مقابل آنفلوانزاي خوكي ايجاد در حال حاضر واكسني بدين منظور وجود ندارد و مشخص نيست كه آيا واكسن آنفلوانزاي فصلي انساني مي‌تواند كند يا خير


چه داروهايي براي درمان در دسترس مي‌باشد؟
v دو دسته دارويي وجود دارد: گروه آمانتادين (آمانتادين و ريمانتادين) و گروه ممانعت كننده‌هاي نورآمينيداز آنفلوانزا (اسلتاميوير و زاناميوير) كه گروه دوم در حال حاضر در درمان بيماران مصرف مي‌شوند. بسياري از موارد آنفلوانزاي خوكي گزارش شده قبلي در انسان‌ها بدون مداخلات طبي و مصرف داروهاي ضد ويروسي به طور كامل بهبود يافته‌اند. در تعدادي از ويروس‌هاي آنفلوانزا مقاومت به داروهاي ضد ويروسي در حال گسترش است و اين مسئله تأثير درمان را محدود مي‌سازد.


اگر تماس اتفاقي با خوك‌ها پيدا كرديد:
v اين مسئله در كشور ما مطرح نمي‌باشد اما در حال حاضر جهت افرادي كه در ساير مناطق دنيا زندگي مي‌كنند و يابه مناطق آلوده مسافرت مي‌كنند توصيه مي‌شود كه تماس با خوك‌ها بخصوص خوك‌هاي بيمار را به حداقل رسانده و موارد بيماري در حيوانات را سريعاً به مسئولين بهداشتي گزارش نمايند. بسياري از مردمي كه به اين بيماري مبتلا شده‌اند تماس طولاني مدت و نزديك با خوك‌هاي آلوده داشته‌اند. انجام اقدامات مناسب بهداشتي درتمامي تماس‌هايي كه با حيوانات برقرار مي‌شود بالاخص در افرادي كه در ذبح و مشاغل وابسته به آن اشتغال دارند، ضروري مي‌باشد. حيوانات بيمار يا تلف شده نبايد در چرخه ذبح و استفاده انساني قرار گيرند.

براي محافظت از خود چه اقداماتي بايد بكار بريم؟
v اجتناب از تماس نزديك با افرادي كه ناخوش هستند و يا تب و سرفه دارند.
v شستن دستها با آب و صابون به طور مكرر در طي روز.
v رعايت عادات بهداشتي خوب شامل خواب و استراحت كافي.
v مصرف مواد غذايي مناسب و انجام فعاليت‌هاي ورزشي.

اگر سابقه مسافرت به كشورهاي نامبرده را داشته و احساس بيماري كرديد چه بايد بكنيد؟
v اگر تب بالا يا سرفه و ناراحتي گلو داشتيد بايد:
v در منزل بمانيد و حتي‌المقدور از حضور در محل كار – مدرسه و اجتماعات خودداري كنيد.
v استراحت كنيد و مايعات فراوان بخوريد.
v دست‌هاي خود را مكرراً با آب و صابون بشوئيد

آنچه بايد درباره بيماري آنفلوآنزا بدانيم

تعريف بيماري آنفلوآنزا:
بيماري ويروسي حاد دستگاه تنفسي است كه در افراد غيرمصون در تمام سنين و اغلب به شكل همه‌گيري ظاهر مي‌شود و معمولاً در مواردي كه عارضه‌اي ايجاد نكرده باشد در طي يك هفته خود به خود بهبودي حاصل مي‌شود.

علائم بيماري:
ممكن است با علائم بيماريهايي نظير سرماخوردگي، برونشيت، پنوموني ويروسي، اختلالات دستگاه گوارش (تهوع، اسهال و استفراغ) و بيماريهاي حاد دستگاه تنفس توأم باشد. تب ناگهاني، سردرد، ضعف، درد عضلاني، تعريق، آبريزش بيني و چشم، سرفه و گلودرد از علائم بيماري مي‌باشند.

راه انتقال:
مهمترين راه انتقال ويروس در محيطهاي بسته و پرجمعيت مثل اتوبوس و مدرسه‌ها و اماكن عمومي از طريق هوا مي‌باشد ترشحات حلق و بيني بيماران مخزن عفونت بوده و سرفه و عطسه باعث انتقال بيماري مي‌شود.

مخزن:
انسان بيشتر مخزن ويروسهاي آنفلوآنزاي انساني است. حيوانات پستاندار و پرندگان نيز به بيماري مبتلا شده و بيماري آنها قابل سرايت به انسان مي‌باشد.

دوره كمون:
فاصله ورود ويروس تا بروز علائم بيماري معمولاً 1 تا 3 روز است.

دوره واگيري:
دفع ويروس معمولاً در بالغين بين 3 – 5 روز و در كودكان تا 7 روز بعد از بروز نشانه‌هاي باليني بيماري ادامه خواهد داشت.

اهميت بيماري:
1- آنفلوآنزا مي‌تواند همه‌گيري وسيع ايجاد كند.
2- شيوع بيماري آنفلوآنزا غيرقابل پيش‌بيني است.
3- بيماري آنفلوآنزا سرعت انتشار بسيار بالايي دارد.
4- بيماري آنفلوآنزا در بيماران قلبي، ديابتي، كليوي، افراد مسن و كودكان باعث مرگ و مير بيشتر مي‌گردد.
5- بيماري آنفلوآنزا عواقب گسترده اجتماعي و اقتصادي دارد.
6- كليه گروههاي سني در معرض ابتلاء به بيماري قرار دارند.
7- بيماري مخازن مختلف (انسان – پرندگان – حيوانات پستاندار) دارد.

پيشگيري از شيوع بيماري:
- رعايت بهداشت فردي و عمومي.
- استفاده از دستمال وحفاظ هنگام سرفه و عطسه.
- شستشوي مرتب دستها با آب و صابون بعد از سرفه و عطسه و دست زدن به دهان و بيني.
- شستشوي دستها بعد از تماس با بيماران.
- كاهش مسافرتهاي غير ضروري در فصل شيوع بيماري.
- اقامت در منزل و اجتناب از تماس با ديگران در صورت ابتلاء به بيماري.
- استراحت، نوشيدن مايعات و رعايت توصيه‌هاي پزشك معالج در زمان ابتلاء به بيماري .
- آنفلوآنزاي پرندگان كه در سالهاي اخير شاهد همه‌گيري آن در مناطق مختلف جهان بوده‌ايم قابل سرايت به انسان مي‌باشد.

واكسيناسيون
- واكسيناسيون برعليه آنفلوآنزا از عوارض شديد و مرگ و مير بيماري جلوگيري كرده و موارد بستري را تا 50% كاهش مي‌دهد.
- فاصله زماني واكسيناسيون تا ايجاد ايمني در بدن حدود 2 هفته طول مي‌كشد.
- به دليل تغييرات در ويروس آنفلوآنزا لازم است هرساله واكسيناسيون آنفلوآنزا تكرار شود.
- در صورت دريافت واكسن، احتمال ابتلا، به شكل خفيف آنفلوآنزا وجود دارد.
- واكسن آنفلوآنزا تأثيري بر ساير ويروسها و بيماريهاي مشابه ندارد.
- واكسن آنفلوآنزا از بروز سرماخوردگي جلوگيري نمي‌كند.

چه كساني اولويت واكسن دارند؟
- سالمندان و بيماران ضعيف و ناتوان.
- مبتلايان به بيماريهاي مزمن ريوي، قلبي، كليوي و نقص ايمني و ديابتي.
- كودكاني كه به مدت طولاني تحت درمان با آسپرين بوده‌اند.
- پرسنل بهداشتي درماني.
- كاركنان دامپزشكي و همچنين كساني كه تماس زياد با طيور دارند.

چه كساني نمي‌توانند واكسن را دريافت دارند؟
- افرادي كه به تخم مرغ حساسيت دارند.
- بيماران تب دار و كسانيكه در موارد قبلي تزريق واكسن حساسيت داشته‌اند.

توجه: بدترين عارضه آنفلوآنزا سينه پهلو (پنوموني) است.
نكته: 8 تا 12 ماه بعد از آلودگي به ويروس آنفلوآنزا پادتن (ايمني) ايجاد شده به ميزان قبل از آلودگي كاهش مي‌يابد.

آيا مي‌دانيد:
- مشاهده موارد تك گير آنفلوآنزا، زنگ خطري براي طغيان و همه‌گيري بيماري است.
- در همه‌گيريهاي آنفلوآنزا، سالمندان، بيماران با بيماري مزمن، كودكان و زنان باردار بيشترين آسيب را مي‌بينند.
- همه‌گيري آنفلوآنزا علاوه بر موارد بالاي ابتلا و مرگ و مير، صدمات شديد اقتصادي و اجتماعي نيز بدنبال دارد.
- واكسيناسيون از عوارض شديد بيماري و مرگ و مير مي‌كاهد.
- واكسيناسيون 90-70 دصد در پيشگيري مؤثر است.
- تراكم جمعيت و مسافرتهاي هوايي از عوامل تشديد همه‌گيري آنفلوآنزا هستند.
- در جريان جهان‌گيري آنفلوآنزا 25% افراد جامعه مبتلا مي‌شوند

تب دنگ و تب خونريزي دهنده دنگ

بيماري دنگ (Dengue) چيست؟
دنگ بيماري حاد ويروسي شبيه آنفلوانزاي شديد مي‌باشد كه پس از گزش پشه‌هاي آندس آلوده به يكي از چهارنوع ويروس دنگ، به انسان منتقل مي‌شود.

اهميت بيماري دنگ (Dengue)
- در حال حاضر در بسياري از مناطق گرمسيري و نيمه گرمسيري آمريكا، شرق مديترانه و جنوب غربي آسيا و غرب اقيانوس آرام، آفريقا و بخصوص كشورهاي همسايه ايران شامل پاكستان وعربستان سعودي (شهر جده) بيماري بومي است.
- حداقل 5/2 ميليار نفر (دو پنجم جمعيت جهان) در مناطقي زندگي مي‌كنند كه امكان ابتلاء آنها به اين بيماري وجود دارد.
- سالانه بيش از 100 ميليون نفر در دنيا به ويروس دنگ آلوده مي‌شوند.
- سالانه حدود 000/500 نفر به تب خونريزي دهنده دنگ DHF و سندرم شوك دنگ DSS مبتلا مي‌شوند. موارد بسيار شديد منجر به بستري در بيمارستان شده كه 90% آنها كمتر از 15 سال سن دارند.
- ميزان كشندگي سندرم شوك دنگ 50-40 درصد مي‌باشد.
- تب دنگ به سرعت منتشر مي‌شود و در طي همه‌گيري، بسياري از افراد را مبتلا كرده و موجب آسيب‌هاي جدي در آنها مي‌شود.
- تاكنون درمان اختصاصي براي آن شناخته نشده است و مهم‌ترين اقدام درماني، جايگزيني مناسب مايعات مي‌باشد.
- همه‌گيري بيماري دنگ در مناطقي كه پشه‌هاي Aedes بخصوص Aedes aegypti, A.albopictus وجود دارند اتفاق مي‌افتد كه اين پشه‌ها در بسياري از نقاط دنيا از جمله ايران يافت مي‌شوند.
- مسافراني كه در مناطق شايع تب دنگ (مانند عربستان سعودي) به بيماري مبتلا شده‌اند ممكن است ويروس رابه ساير نقاط منتقل كنند.
- تب دنگ يكي از مهم‌ترين بيماري‌هاي ويروسي است كه توسط پشه‌ها منتقل مي‌شود.

راه انتقال بيماري دنگ:
پشه‌ها پس از گزش افراد مبتلا، آلوده شده و در گزش‌هاي بعدي موجب ابتلاء ساير افراد مي‌گردند.
دوره كمون بيماري كمتر از 2 هفته مي‌باشد.

علائم باليني
علائم باليني بيماري دنگ به دو شكل مي‌باشد:
1- تب دنگ Dengue Fever (DF)
2- تب خونريزي دهنده دنگ Dengue Heamorrhagic Fever (DHF) و سندرم شوك دنگ Dengue Shok Syndrom (DSS) در اولين گزش توسط پشه آلوده علائم تب دنگ DF بروز مي‌كند و در گزش‌هاي بعدي تظاهرات تب خونريزي دهنده دنگ ايجاد مي‌شود كه به دليل واكنش‌هاي ايمونولوژيك است.

1- علام باليني تب دنگ DF:
- تب بالا با شروع ناگهاني؛
- سردرد شديد (اغلب در جلو سر)؛
- درد پشت چشم‌ها كه با حركت چشم‌ها شدت مي‌يابد؛
- درد شديد عضلاني و مفصلي (به طوري كه تحت عنوان تب استخوان شكسته breakbone fever نيز گفته مي‌شود)؛
- گاهي بثورات پوستي به شكل ماكولوپاپولر همراه ساير علائم مي‌باشد؛
- يافته‌هاي آزمايشگاهي در تب دنگ معمولاً شامل: كاهش پلاكت‌ها، لكوپني، نوتروپني و يا لنفوسيتوز به همراه لنف آتي پيك مي‌باشند.

2- علائم باليني تب خونريزي دهنده دنگ DHF و سندرم شوك دنگ DSS
تب خونريزي دهنده دنگ DHF شامل علائم تب دنگ DF به همراه يكي از موارد زير است:
- درد شديد و دائمي در شكم؛
- خونريزي از بيني، دهان، لثه‌ها و كبودي پوست؛
- استفراغ‌هاي مكرر با يا بدون خون؛
- مدفوع سياه؛
- خشكي دهان؛
- رنگ پريدگي و سردي پوست؛
- بي‌حالي، بي‌خوابي و بي‌قراري.

يافته‌هاي آزمايشگاهي در تب خونريزي دهنده دنگ DHF مشابه تب دنگ است. ايجاد اختلال در نفوذ‌پذيري مويرگ‌ها موجب تراوش پلاسما به خارج از عروق و افزايش غلظت خون Hemoconcentration در نتيجه افزايش هموگلوبين و هماتوكريت و تظاهرات شوك مي‌گردد كه سندرم شوك دنگ DSS گفته مي شود. اين سندرم 50-40 درصد مرگ و مير به همراه دارد.

عوارض تب دنگ بر جامعه :
- گسترش همه‌گيري در مناطقي كه قبلاً بيماري وجود نداشته باشد.
- كاهش طول عمر افراد.
- تحميل مخارج درمان براي بستري كردن بيماران و مراقبت از او .
- از كارافتادگي بيمار و همراهان او.
- پرداخت هزينه‌هاي سنگين براي كنترل پشه‌ها.
- ايجاد مشكلات اقتصادي بدليل كاهش توريسم.

محل تكثير و زندگي پشه‌هاي عامل بيماري
- زباله‌ها و فاضلاب‌ها مهمترين محل تكثير اين پشه‌ها در مناطق شهري است.
- پشه‌هاي Aedes در داخل خانه‌ها، نقاط تاريك، پشت كمدها، زيرتخت و فضاهاي بسته استراحت مي‌كنند. پشه ماده تخم‌هاي خود را در داخل هر آبي مي‌گذارد كه شامل: آب انبارها، مخازن و منابع آب، بشكه‌ها، كوزه‌ها، سطل‌ها، آب داخل كولرها، گلدان و بشقاب زير گلدان يا ظروفي كه براي نگهداري آب استفاده مي‌شوند يا اشياء كه آب باران در آن جمع مي‌شود مانند آب داخل بطري‌هاي شكسته، قوطي‌هاي كنسرو، ظروف پلاستيكي، لاستيك‌هاي چرخ و غيره مي‌باشند.
- همچنين پشه‌ها در داخل زباله‌هايي كه در محيط‌هاي باز جمع‌آوري مي‌شوند و داراي پس آب مي‌باشند تكثير مي‌يابند.
- تخم‌ها در طي 10 روز بالغ مي‌شوند ولي در محيط خشك تا يكسال زنده مي‌مانند

مهمترين اقدام جهت پيشگيري از ابتلاء به دنگ محافظت در مقابل گزش پشه مي‌باشد:
پشه دنگ در تمام طول روز انسان را مي‌گزد روش‌هاي مبارزه در مقابل گزش پشه شامل موارد زير است:
- استفاده از لباس‌هاي كاملاً پوشيده با آستين‌هاي بلند و شلوار بلند كه اندام‌ها را بپوشاند؛
- استفاده از دوركننده‌هاي حشرات بخصوص براي كودكان و افراد مسن؛
- استفاده از شبكه هاي سيمي الكتريكي حشره‌كش، اسپري‌هاي حشره‌كش و قرص‌هاي حشره‌كش در شبانه روز؛
- بكاربردن پشه‌بند هنگام استراحت در شبانه روز، در صورتي كه آغشته به حشره‌كش پرمترين (حشره‌كش‌هايي Pyrethroid) باشد مؤثرتر است. براي دور كردن يا كشتن حشرات مي‌توان پرده‌ها را نيز به حشره‌كش‌ها آغشته نمود و در مقابل پنجره‌ها و درها آويزان كرد؛
- پشه‌ها پس از گزش بيماران، آلوده مي‌شوند لذا بيماران را در مقابل گزش بايد محافظت نمود. بخصوص آنها را در داخل پشه‌بند نگهداري كرد؛
- موارد عفونت بيمارستاني از طريق انتقال انسان به انسان گزارش نشده است.

پيشگيري از تكثير پشه‌ها:
پشه‌هاي Aedes در داخل و اطراف خانه‌ها زندگي و تخم‌گذاري مي‌كنند. روش‌هاي مبارزه با پشه‌ها شامل موارد زير هستند:
- تخليه آب وسايل خنك كننده مانند كولرها، منابع، كوزه‌ها، سطل‌ها، بشكه‌ها و غيره؛
- وسايلي كه آب در آن جمع مي‌شود را بايد از داخل و اطراف خانه جمع‌آوري و معدوم كرد؛
- درب همه منابع آب و جايي كه آب نگهداري مي‌شود بايد بطور دائمي بسته باشد؛
- آشغال‌هايي كه امكان جمع شدن آب در آنها وجود دارد شامل: بطري‌ها، كنسرو، تايرمستعمل، ظروف پلاستيكي و غيره، بطور مطمئن معدوم شوند.
- جمع‌آوري صحيح زباله، و برقراري سيستم‌هاي مناسب براي جمع‌آوري فاضلاب.

بخاطر داشته باشيد:
- دنگ يك بيماري ويروسي شديد اس كه بدنبال گزش پشه منتقل مي‌شود.
- با بكار بردن اسپري حشره‌كش، توري پنجره‌ها، پشه بند و دوركننده‌هاي حشرات مي‌توان از ورود پشه‌ها به داخل خانه و ايجاد گزش محافظت كرد.
- براي جلوگيري از تخم‌گذاري پشه‌ها: قوطي كنسرو، جلد شكلات و وسايل پلاستيكي كه آب در آنها جمع مي‌شود را بايد در سطل زباله قرار داد. هيچ آبي را داخل اطاق‌ها يا اطراف آن جمع‌آوري و نگهداري نكرد و ظروفي كه آب در آنها نگهداري مي‌شوند را بطور دائم دربسته نگهداري كرد.
- دنگ در بسياري از كشورها از جمله پاكستان و عربستان بومي است.
- ابتلاء به دنگ موجب علائم باليني به دو شكل تب دنگ و تب خونريزي دهنده دنگ مي‌گردد.
- تب دنگ شبيه آنفلوانزاي شديد مي‌باشد كه در افراد مسن و كودكان مشاهده مي‌شود ولي ندرتاً كشنده است.
- تب خونريزي دهده دنگ (DHF) يك شكل شديد بيماري است كه اغلب در كودكان و افراد مسن اتفاق افتاده و موجب خونريزي و گاهي شوك (DSS) مي‌گردد و منجر به مرگ مي‌شود. در مناطق گسترش يافته اغلب در كودكان و افراد مسن اتفاق مي‌افتد ولي همه كساني كه به حج مي‌روند. در معرض خطر مي‌باشند.
- تب خونريزي دهنده دنگ اگر به موقع تشخيص داده نشود درمان نگهدارنده مناسب صورت نگيرد موجب تظاهرات شوك و مرگ بيمار مي‌شود.
- در برخورد با موارد مشكوك ضمن تجويز مايعات خوراكي مناسب بيمار را سريع به بيمارستان ارجاع دهيد.
- بيمار بايستي در داخل پشه بند يا يك اطاق ايزوله بستري شود.
- در صورت ارجاع مورد مشكوك به بيمارستان مشخصات او را به مسئولين بهداشتي درماني گزارش نماييد.
- علائم بيماري را به مسافرين مناطق آلوده (از جمله عربستان سعودي) آموزش دهيد تا در صورت بروز علائم در طي مسافرت و بخصوص پس از بازگشت به پزشك مراجعه و سابقه مسافرت خود و احتمال ابتلاء به تب دنگ را اعلام نمايند