پيشگيري از عقرب گزيدگي

عقرب، نوعي حشره از خانواده عنكبوتيان است كه در محيطهاي خارج از خانه در شكاف بين سنگها، زير پوست درختان و ميان هيزمها و در محيط خانه در داخل حمام، دستشويي، آشپزخانه و جاهاي مرطوب يافت مي‌شود.

اين جانور در طول روز در گوشه‌اي بي‌حركت پنهان مي‌شود و شب هنگام فعاليت خود را آغاز مي‌كند و به دنبال شكار مي‌رود.

گژدم، سم خود را از طريق نيشي كه در انتهاي دم خود دارد به شكار تزريق مي‌كند و زماني انسان را مي‌گزد كه آدمي ندانسته پا روي آن گذارد و خطر لگد شدن عقرب را تهديد كند.

وضع كسي كه دچار عقرب گزيدگي شده، نبايد بي‌اهميت تلقي گردد چون ممكن است جان بيمار در خطر باشد و اهمال كاري به مرگ وي منجر گردد.

حدود ‪۲۰۰‬گونه عقرب در دنيا وجود دارد كه فقط ‪۲۰‬نوع آن سمي است و گونه ‪Mesobuthus Tamulus‬كه نوعي عقرب قرمز هندي است، كشنده‌ترين آنها به حساب مي‌آيد.

ميزان كشندگي اين عقرب در ايالتهاي هند بين ‪۳۰‬الي ‪۴۰‬درصد گزارش شده است.

بيشترين موارد عقرب گزيدگي جهان در مكزيك و برزيل مشاهده شده و ايران از اين نظر رتبه سوم يا چهارم جهان را دارد.

عقربها از نظر پزشكي به دو دسته تقسيم مي‌شوند ، عقربهايي كه گزش آنها تهديدكننده جان انسان است و عقربهايي كه گزش آنها، سم خيلي كمي به انسان منتقل مي‌كند كه تهديدكننده نيست.

درجه سمي بودن عقربها به اندازه و رنگ آنها بستگي ندارد چنانچه بعضي از عقربهاي بزرگ بدون خطر هستند در حالي كه گزش انواعي از عقربها كه از جثه كوچكتري برخوردارند به علت وجود سموم و اجزاي بيولوژيك فعال، مي‌تواند مرگ آور باشد. با توجه به اينكه هنوز يك روش درماني مطمئن براي عقرب گزيدگي وجود ندارد، پيشگيري از گزش داراي اهميت فراواني است. نخستين اقدام عملي در پيشگيري از عقرب‌گزيدگي را از بين بردن محيط زيست عقربها دانست.

مهمترين محل زيست اين جانور در ميان خرده‌هاي چوب و يا تنه درختان شكسته است. پس بايد از انباشت هيزم، علوفه، خرده‌هاي چوب و مصالح ساختماني غير قابل استفاده در مناطق گرم پرهيز كرد. مهمترين منابع غذايي عقربها، حشرات هستند كه پاكيزه نگاهداشتن محيط و استفاده از حشره‌كشها به ميزان كم براي نابودي حشرات مي‌تواند مفيد باشد. در يك بررسي در مكزيك معلوم شد كه استفاده از حشره‌كشهاي پيروتروئيدي در منازل مي‌تواند تا ‪۶۰‬ درصد به كاهش موارد عقرب گزيدگي كمك كند. ر استفاده از حشره‌كشها بايد به محلهايي توجه شود كه اين جانور تمايل به مخفي شوند در آنجا دارد مانند زير وسايل منزل، زيرزمينها، زيرشيرواني، كنار اتاقها و داخل كمدها. ر فضاي باز خارج از منزل، بايد حشره كش را در قسمتهايي بكار برد كه تماس ساختمان با خاك وجود دارد، از جمله اين مناطق مي‌توان به پي و پايه ساختمان، ستونها، راهروها، ايوانها و رواقها اشاره كرد. بهتر است ارتفاع سمپاشي در اين مناطق تا ‪۶۰‬سانتي متر از سطح زمين باشد ضمن آنكه سمپاشي توده‌هاي سنگ، چوب و الوار انباشته شده در اطراف ساختمان نيز ضروري است. براي مبارزه با عقرب روشهاي بيولوژيكي نيز وجود دارد و آن استفاده از دشمنان طبيعي عقرب مانند پرندگان است، نگهداري مرغ و اردك تا حدودي در كاهش جمعيت عقربها موثر است. فعاليت اين جانور در ماههاي گرم سال افزايش مي‌يابد و عقرب براي دوري از خشك شدن بدن به جاهاي نمناك و مرطوب پناه مي‌آورد، از اين خاصيت مي‌توان براي جمع‌آوري عقربها استفاده كرد و با پهن كردن يك گوني خيس در گوشه حياط عقربها را به آن نقطه كشاند و آنها را از بين برد. عقرب از نزديك شدن به تركيبات نفتي به ويژه گازوئيل خودداري مي‌كند كه از اين امر مي‌توان سود جست و محلهايي كه احتمال وجود عقرب در انها بيشتر است را كمي گازوييل ريخت.
فرو نبردن دست در زير سنگ‌ها و سوارخ‌هاي فاقد ديد و پرهيز از پابرهنه راه رفتن در محيطهاي باز به خصوص در شب را از ديگر راههاي پيشگيري از عقرب گزيدگي عنوان شده است.

در برخي منابع قديمي نيز اشاره شده كه استفاده از سير مي‌تواند در فراري دادن عقرب موثر باشد

مهم ترين‌ بيماري‌هاي قابل انتقال بين انسان و حيوان

مهم ترین‌ و متداول‌ترین‌ بیماری‌های قابل‌ انتقال‌ بین‌ حیوان‌ و انسان‌ در كشور ما هاری‌، كیست‌ هیداتیك‌، تب‌ مالت‌، سیاه ‌زخم‌ و ... است‌ كه‌ می ‌توان ‌به‌ آنها اشاره‌ كرد. البته‌ بیماری‌هایی‌ همچون‌ جنون‌ گاوی‌، تب‌ کریمه کنگو‌ و آنفلوآنزای‌ پرندگان‌ را نیز نباید نادیده‌ بگیریم‌، چرا كه‌ خطر ورود و شیوع‌ آنها همواره‌ ما را تهدید می ‌كند.

تا كنون‌850 بیماری‌ قابل‌ انتقال‌ بین‌ حیوان‌ و انسان‌ شناسایی‌ شده‌ است‌. تعجب‌ نكنید این‌ رقمی‌ است‌ كه‌ مطمئناً در سال‌های‌ بعد بیشتر و بیشتر خواهد شد.
با توجه‌ به‌ اهمیت‌ این‌ بیماری‌ها، اطلاع‌ رسانی‌ و ارتقای سطح‌ آگاهی‌ جامعه‌ در این‌ زمینه‌ از اهمیت‌ ویژه‌ ای‌ برخوردار است‌. اغلب‌ كارشناسان‌ و متخصصان‌ دامپزشكی‌ با بیان‌ این‌ مطلب‌ كه‌ هر روز بر تعداد افرادی‌ كه‌ به‌ نگهداری‌ حیوانات‌ خانگی‌ رو‌ می‌ آورند، اضافه‌ می شود، تأكید می ‌كنند: در تمام‌ جوامع‌ مهم ترین‌ مشكلی‌ كه‌ در این‌ زمینه‌ مطرح‌ می‌ شود، مسئله ی‌ بیماری‌های‌ مشترك‌ بین‌ حیوان‌ و انسان‌ است‌.
به‌ هر حال‌ نگهداری‌ حیوان‌ در منزل‌ بیشتر از آنكه‌ نفع‌ داشته‌ باشد، ضرر دارد. اصولا زندگی‌ انسان‌ و حیوان‌ در كنار یكدیگر با توجه‌ به‌ مسائل‌ بهداشتی‌ نمی ‌تواند ایده‌ای‌ مناسب‌ باشد. بسیاری‌ از بیماری‌ها بین‌ انسان‌ و حیوان‌ مشترك هستند و به راحتی‌ از حیوان‌ به‌ انسان‌ سرایت‌ می ‌كند.


در بعضی‌ از موارد بیماری‌ خاصی‌ در حیوان‌ می ‌تواند انسان‌ را از پا در آورد. موارد دیگری‌ نیز وجود دارد كه‌ ثابت‌ می‌ كند، حیوان‌ نمی‌ تواند در محیطی‌ زندگی‌ كند كه‌ انسان‌ در آن‌ قدم‌ گذاشته‌ است‌. به‌ عنوان‌ مثال‌ ریزش‌ موی‌ گربه‌ می‌ تواند حساسیتی‌ خطرناك‌ را در انسان‌ به‌ همراه‌ داشته‌ باشد.
فراموش‌ نكنیم‌ انسان‌ و حیوان‌ وجه‌ مشتركی‌ در بهداشت‌ ندارند، چون‌ حیوان‌ فاقد شعور و درك‌ است‌ و برایش‌ فرقی‌ نمی ‌كند كه‌ در ظرف‌ غذای‌ شما اجابت‌ مزاج‌ كند یا در توالت‌ فرنگی‌!
مهم ترین‌ بیماری‌های‌ قابل‌ انتقال‌ از حیوان‌ به‌ انسان‌ در كشور ما عبارتند از:
* هاری‌:
بسیاری‌ از مردم‌ بر این‌ باورند كه‌ انسان‌ تنها از طریق‌ گاز گرفتن‌ سگ‌ هار به‌ بیماری‌ هاری‌ مبتلا می ‌شود، در حالی‌ كه‌ گاز گرفتن‌ حیواناتی‌ همچون‌ گربه‌، خفاش‌، موش‌ و گرگ‌ نیز می‌ تواند منجر به‌ هاری‌ شود. به‌ تازگی‌ در شمال‌ ایران‌ راكون‌های‌ زیادی‌ مشاهده‌ شده‌اند كه‌ از طریق‌ كشورهای‌ همسایه‌ ی شمالی‌ وارد جنگل‌های‌ ایران‌ شده‌اند و خود اینها به‌ عنوان‌ یك‌ مخزن‌ هاری‌ به‌ حساب‌ می ‌آیند.
در مورد هاری‌ بهترین‌ راه‌ پیشگیری‌ واكسیناسیون‌ حیوانات‌ خانگی‌ است‌. البته‌ در سال‌های‌ اخیر برای‌ واكسینه‌ كردن‌ حیوانات‌ وحشی‌ مانند سگ‌های‌ ولگرد كه‌ به‌ صورت‌ دسته‌ جمعی‌ در اطراف‌ شهرها دیده‌ می شوند نیز اقداماتی‌ صورت‌ گرفته‌ است‌. به‌ هر حال‌ اگر انسانی‌ توسط‌ حیوانی‌ مشكوك‌ گاز گرفته‌ شد، باید بلافاصله‌ از سرم‌ ضد هاری‌ استفاده‌ شود و به‌ یاد داشته‌ باشید كه‌ تزریق‌ به موقع‌ این‌ سرم‌ می ‌تواند از مرگ‌ فرد جلوگیری‌ كند.
* كیست‌ هیداتیك‌:
ایجاد كیست‌ هیداتیك‌ در اثر ورود تخم‌های‌ انگل‌ اكینوكوكوس‌ (موجود در مدفوع‌ سگ‌) به‌ دستگاه‌ گوارش‌ انسان‌ صورت‌ می ‌گیرد. این‌ كیست‌ها بسته‌ به‌ اینكه‌ در ریه‌، كبد، مغز یا هر بافت‌ دیگری‌ ایجاد شده‌ باشند، قادر به‌ بروز عوارض‌ مختلفی‌ هستند و برای‌ برداشتن‌ آنها نیاز به‌ عمل‌ جراحی‌ است‌.
درمان‌ ضد انگل‌ دوره‌ای‌ حیوان‌ خانگی‌ (سگ‌)، رعایت‌ بهداشت‌ فردی‌ و نیز ضدعفونی‌ كردن‌ سبزیجات‌ مصرفی‌ از موارد پیشگیری‌ است‌.


* توكسوپلاسموز(toxoplasmosis)‌:
انگل‌ خونی‌ توكسوپلاسموز‌ در اكثر گربه‌های‌ ولگرد مشاهده‌ می ‌شود و در صورت‌ خارج‌ شدن‌ گربه ی‌ خانگی‌ از منزل‌ و معاشرت‌ با گربه‌های‌ ولگرد احتمال‌ آلوده‌ شدن‌ آن‌ بسیار است‌. چنین‌ گربه‌ ای‌ باید به‌ صورت‌ دوره‌ای‌ تحت‌ درمان‌ باشد. اگر چه‌ در انسان‌ عوارض‌ آن‌ خفیف‌ است‌، ولی‌ در خانم‌های باردار می ‌تواند منجر به‌ سقط‌ جنین‌ شود.
* بیماری‌ خراش‌ پنجه‌ ی گربه‌:
به طور معمول،‌ زیر ناخن‌ گربه‌ یك سری‌ میكروب‌ وجود دارد كه‌ در صورت‌ چنگ‌ زدن‌ گربه،‌ این میکروب ها‌ از طریق خراش وارد بدن شده و باعث بروز این بیماری می شوند. دراین بیماری انسان‌ تا 3 روز متوالی‌ تب‌ می كند و گاهی‌ نیز دچار تهوع‌ و سردرد می ‌شود.
* سل‌ و تب مالت:
سل‌ و تب مالت(بروسلوز) دو بیماری‌ خطرناك و از جمله‌ بیماری‌هایی هستند‌ كه‌ برای‌ سازمان‌ دامپزشكی‌ در صدر مهار بیماری ها قرار گرفته‌اند. این‌ بیماری‌ها از طریق‌ دام‌ آلوده‌ (خصوصاً گاو و گوسفند) به‌ انسان‌ منتقل‌ می ‌شوند.

[ مشاهده لینک فقط برای کاربران ثبت نامی قابل نمایش میباشد ]
‌قابلیت‌ انتقال‌ از انسان‌ به‌ انسان‌ (در انواع‌ مختلف‌) را دارد و باکتری بروسلا باعث‌ ایجاد تب‌ مالت‌ در انسان‌ می ‌شود.
واكسینه‌ كردن‌ دام‌ها علیه‌ این‌ دو بیماری‌ یك‌ طرح‌ ملی‌ است‌. استفاده‌ از شیر و لبنیات‌ پاستوریزه‌ مهم ترین‌ راه‌ پیشگیری‌ است‌. اما اگر در جایی‌ ناگریز به‌ استفاده‌ از شیر غیر پاستوریزه‌ باشیم‌، عمل‌ جوشاندن‌ دقیق‌ شیر كمك‌ زیادی‌ به‌ ما خواهد كرد. فراموش‌ نكنید در فصل‌ تابستان‌ موارد ابتلا به‌ تب‌ مالت‌ بر اثر مصرف‌ بستنی‌های‌ غیرپاستوریزه‌، افزایش‌ می‌ یابد.

* تب‌ طوطی‌:
تب طوطی‌ نوعی‌ بیماری‌ است‌ كه‌ از طریق‌ پرندگان‌ گروه‌ منقار طوطی‌ها به‌ انسان‌ منتقل‌ می‌ شود. البته‌ دیگر پرندگان‌ نیز در صورت‌ ابتلا به‌ تب‌ روده‌ (به خصوص‌ در تابستان‌)، با دفع‌ باكتری‌ "سالمونلا" از طریق‌ مدفوع‌ می ‌توانند موجب‌ به‌ خطر افتادن سلامتی انسان‌ها، خصوصا افراد ضعیف و بچه‌ها شوند.
خوشبختانه‌ این‌ بیماری‌ درمان پذیر است‌ و بیشتر در اثر عدم‌ رعایت‌ بهداشت‌ در اماكنی‌ همچون‌ رستوران‌ها به‌ انسان‌ منتقل‌ می‌ شود.
* طاعون‌ و انواع‌ بیماری‌های‌ انگلی‌:

موش‌ها، عوامل‌ باكتریایی‌ و انگلی‌ بسیاری‌ را به‌ انسان‌ منتقل‌ می‌ كنند و باعث‌ ایجاد بیماری‌های‌ بعضاً كشنده‌ می‌ شوند و تنها كشتار دسته‌جمعی‌ این‌ حیوانات‌ به‌ پیشگیری‌ از این‌ بیماری‌ها كمك‌ می‌ كند.
از زمان‌ قدیم‌ انسان‌ هر جا مواد غذایی‌ را نگهداری‌ می‌ كرد، همواره‌ با موش‌ها درگیر بوده‌ است‌. هرگاه‌ ادرار و مدفوع‌ آلوده‌ی موش‌ با مواد غذایی‌ مورد استفاده ی انسان‌ تماس‌ پیدا كند، موجب‌ ابتلا ‌شخص به‌ بیماری‌های‌ مختلف‌ می شود.

تب مالت

اطلاعات‌ اوليه

توضيح‌ كلي
تب مالت عبارت‌ است‌ از يك‌ عفونت‌ باكتريايي‌ كه‌ از گاوها، خوك‌ها، گوسفندان‌ يا بزهاي‌ آلوده‌ و عفوني‌ شده‌ به‌ انسان‌ انتقال‌ مي‌يابد. اين‌ بيماري‌ از انسان‌ به‌ انسان‌ مسري‌ نيست‌. اين‌ عفونت‌ باكتريايي‌ اعضاي‌ خون‌ساز بدن‌، از جمله‌ مغز استخوان‌، گره‌هاي‌ لنفاوي‌، كبد و طحال‌ را متأثر مي‌سازد. بيماري‌ در مردان‌ 60-20 ساله‌ شايعتر است‌. دوره‌ نهفتگي‌ بيماري‌ ممكن‌ است‌ 60-5 روز يا حتي‌ تا چندين‌ ماه‌ باشد. بيماري‌ يك‌ نوع‌ حاد و يك‌ نوع‌ مزمن‌ دارد.
علايم‌ شايع
در نوع‌ حاد، علايم‌ زير به‌طور ناگهاني‌ ظاهر مي‌شوند:
لرز، تب‌ متناوب‌، تعريق‌
خستگي‌ قابل‌ توجه‌
درد به‌ هنگام‌ لمس‌ ستون‌ فقرات‌
سردرد
بزرگ‌ شدن‌ گره‌هاي‌ لنفاوي‌ در نوع‌ مزمن‌، علايم‌ زير تدريجاً ظاهر مي‌شوند:
خستگي‌
درد عضلاني‌
كمردرد
يبوست‌
كاهش‌ وزن‌
افسردگي‌
ناتواني‌ جنسي‌
ندرتاً بروز آبسه‌ در تخمدان‌ها، كليه‌ها، و مغز
علل
عفونت‌ ناشي‌ از باكتري‌هايي‌ تحت‌ عنوان‌ بروسلا ، كه‌ از راه‌ مصرف‌ شير يا محصولات‌ لبني‌ (كره‌، پنير) يا محصولات‌ گوشتي‌ به‌ انسان‌ انتقال‌ مي‌يابد
عوامل‌ افزايش‌دهنده‌ خطر
وجود كمخوني‌ وخيم‌ يا سابقه‌ جراحي‌ معده‌. اين‌ مشكلات‌ باعث‌ كاهش‌ اسيد معده‌ مي‌شوند؛ وجود اسيد معده‌ شانس‌ عفونت‌ را كاهش‌ مي‌دهد.
در افرادي‌ كه‌ با حيوانات‌ سر و كار دارند، مثل‌ كشاورزان‌، قصابان‌، دامپزشكان‌، يا دامداران‌
مسافرت‌ به‌ مناطق‌ آلوده
پيشگيري
هيچ‌گاه‌ شير غيرپاستوريزه‌، از هر منبعي‌ كه‌ باشد، مصرف‌ نكنيد.
زماني‌ كه‌ با حيوانات‌ سر و كار داريد، از دستكش‌، محافظ‌ چشم‌، پيش‌بند، و ساير وسايل‌ محافظتي‌ استفاده‌ كنيد.
واكسيناسيون‌ دام‌ها
عواقب‌ مورد انتظار
با درمان‌ معمولاً در عرض‌ 4-3 هفته‌ خوب‌ مي‌شود.
عوارض‌ احتمالي
ندرتاً عفونت‌ قلب‌، استخوان‌، مغز يا كبد
در صورت‌ ناكافي‌ بودن‌ مراقبت‌ و درمان‌، بيماري‌ ممكن‌ است‌ مزمن‌ شود يا معلوليت‌ رخ‌ دهد.
درمان

اصول‌ كلي
تشخيص‌ قطعي‌ با آزمايش‌ خون‌ انجام‌ مي‌گيرد.
درمان‌ شامل‌ يك‌ دوره‌ استراحت‌ در رختخواب‌ و مصرف‌ آنتي‌بيوتيك‌ است‌.
معمولاً لازم‌ نيست‌ كه‌ بيمار از ديگران‌ جدا شود.
تمامي‌ اعضاي‌ خانواده‌ كه‌ ممكن‌ است‌ از همان‌ محصول‌ لبني‌ آلوده‌ مصرف‌ كرده‌ باشند بايد تحت‌ معاينه‌ و آزمايش‌ قرار گيرند.
داروها
آنتي‌بيوتيك‌ براي‌ مبارزه‌ با عفونت‌، مثل‌ تتراسيكلين‌، براي‌ حداقل‌ سه‌ هفته‌
داروهاي‌ كورتيزوني‌ براي‌ كاهش‌ پاسخ‌ التهابي‌ در موارد شديد
داروهاي‌ ضد درد براي‌ درد عضلاني
فعاليت
تا زمان‌ برطرف‌ شدن‌ تب‌ و ساير علايم‌، در رختخواب‌ استراحت‌ نماييد. پس‌ از آن‌ تدريجاً فعاليت‌هاي‌ عادي‌ خود را از سر گيريد.
رژيم‌ غذايي
هيچ‌ رژيم‌ خاصي‌ توصيه‌ نمي‌شود. اگر كاهش‌ وزن‌ قابل‌ توجه‌ باشد، كالري‌ غذايي‌ را افزايش‌ دهيد.

حصبه‌ (تب‌ روده‌اي‌)

اطلاعات‌ اوليه

توضيح‌ كلي
حصبه‌ عبارت‌ است‌ از عفونت‌ باكتريايي‌ دستگاه‌ گوارش‌. مي‌تواند تمامي‌ سنين‌ را مبتلا كند ولي‌ شيرخواران‌ و افراد بالاي‌ 60 سال‌ معمولاً دچار موارد شديدتري‌ مي‌گردند.
علايم‌ شايع
اسهال‌. در موارد خفيف‌ تنها ممكن‌ است‌ 3-2 بار اجابت‌ مزاج‌ شل‌ در روز وجود داشته‌ باشد. در موارد شديد ممكن‌ است‌ هر 15-10 دقيقه‌ اسهال‌ آبكي‌ رخ‌ دهد.
استفراغ‌
تب‌
سردرد
دردهاي‌ عضلاني‌
بثور پوستي‌ قرمز رنگ‌ روي‌ شكم‌
كرامپ‌هاي‌ شكمي‌ (گاهي‌)
خون‌ در مدفوع‌ (گاهي‌) يك‌ حمله‌ نسبتاً خفيف‌ ممكن‌ است‌ با اسهال‌ استفراغ‌ ساده‌ اشتباه‌ شود.
علل
عفونت‌ با سالمونلاتيفي‌ كه‌ يك‌ باكتري‌ است‌ كه‌ در حيوانات‌ مبتلا به‌ عفونت‌ يافت‌ مي‌شود و با گوشت‌ يا شير آلوده‌ به‌ انسان‌ها منتقل‌ مي‌گردد. پختن‌ كامل‌ ميكروبها را مي‌كشد. عفونت‌ مي‌تواند به‌ وسيله‌ افراد بيمار يا حاملين‌ غير بيماري‌ كه‌ پس‌ از اجابت‌ مزاج‌ بدون‌ شستن‌ دقيق‌ دست‌ها به‌ غذا دست‌ مي‌زنند، نيز منتقل‌ گردد.
عوامل‌ افزايش‌دهنده‌ خطر
بيماري‌ كه‌ مقاومت‌ را كاهش‌ داده‌ باشد.
شرايط‌ سكونت‌ شلوغ‌ يا غير بهداشتي‌
مسافرت‌ به‌ كشورهاي‌ استوايي
پيشگيري
براي‌ مسافرت‌ به‌ كشورهايي‌ كه‌ حصبه‌ وجود دارد، واكسيناسيون‌ براي‌ تيفوئيد (تزريقي‌ يا نوع‌ خوراكي‌) در در نظر بگيريد.
در طول‌ مسافرت‌ در مناطق‌ استوايي‌، از آب‌، شير، سالاد و سبزيجات‌ خام‌، ميوه‌هاي‌ پوست‌ نكنده‌ و محصولات‌ لبني‌ پرهيز كنيد.
از مرغ‌ و خروس‌ و محصولات‌ آنها كه‌ به‌ مدت‌ طولاني‌ خارج‌ از يخچال‌ مانده‌ باشند، بپرهيزيد.
بعد از اجابت‌ مزاج‌ و پيش‌ از دست‌ زدن‌ به‌ غذا دست‌هاي‌ خود را بشوييد.
عواقب‌ مورد انتظار
با درمان‌ معمولاً ظرف‌ 3-2 هفته‌ قابل‌ علاج‌ است‌. بدون‌ درمان‌ مي‌تواند كشنده‌ باشد.
عوارض‌ احتمالي
كم‌آبي‌ بدن‌
سوراخ‌ شدن‌ روده‌ها
خونريزي‌ يا آبسه‌ گوارشي‌
پنوموني‌
عفونت‌ استخوان‌
نارسايي‌ احتقاني‌ قلب‌
هپاتيت
درمان

اصول‌ كلي
تشخيص‌ با بررسي‌ آزمايشگاهي‌ خون‌ صورت‌ مي‌گيرد.
بستري‌ در بيمارستان‌ براي‌ موارد شديد، سايرين‌ مي‌توانند در منزل‌ معالجه‌ شوند.
افراد بيمار را جدا كنيد و از آنها بخواهيد از كمدهاي‌ كنار تخت‌ يا حمام‌ استفاده‌ كنند.
از يك‌ پوشش‌ گرم‌كننده‌ يا بطري‌ آب‌گرم‌ براي‌ تسكين‌ كرامپ‌هاي‌ شكمي‌ استفاده‌ كنيد.
دست‌ها را به‌ دقت‌ و بيشتر مواقع‌ بشوييد.
بيماران‌ را مرتباً در بستر بچرخانيد.
از پارچه‌هاي‌ ولرم‌ براي‌ كشاله‌ ران‌ و زير بغل‌ براي‌ كاهش‌ تب‌ استفاده‌ كنيد، آسپرين‌ يا استامينوفن‌ نخوريد؛ هر دوي‌ آنها لوله‌ گوارش‌ را تحريك‌ مي‌كنند. از مسهل‌ استفاده‌ نكنيد.
داروها
آنتي‌ بيوتيك‌ها تجويز خواهند شد.
براي‌ موارد شديد گلوكوكورتيكوييدها علاوه‌ بر آنتي‌بيوتيك‌ها تجويز خواهند شد.
فعاليت
حداقل‌ 3 روز پس‌ از محو علايم‌ استراحت‌ در بستر ضروري‌ است‌. براي‌ پيشگيري‌ از تشكيل‌ لخته‌هاي‌ خوني‌ وريد عمقي‌، پاها را بايد غالباً در بستر خم‌ كرد.
رژيم‌ غذايي
در طول‌ مرحله‌ اسهال‌ يك‌ رژيم‌ غذايي‌ كاملاً مايع‌ لازم‌ است‌. سپس‌ يك‌ رژيم‌ غذايي‌ پركالري‌ و كاملاً متعادل‌ لازم‌ است‌. مكمل‌هاي‌ ويتاميني‌ و معدني‌ ممكن‌ است‌ كمك‌كننده‌ باشند.

شپش‌ (پديديكولوز)

اطلاعات‌ اوليه

توضيح‌ كلي
شپش‌ (پديديكولوز) التهاب‌ پوست‌ ناشي‌ از انگل‌ كوچكي‌ (شپش‌) كه‌ بر روي‌ بدن‌ يا لباس‌ زندگي‌ مي‌كند. اين‌ حشره‌ هر ناحيه‌ مودار بدن‌، به‌ويژه‌ سر، ابروها، يا ناحيه‌ تناسلي‌؛ و پوست‌، به‌ويژه‌ نواحي‌ داراي‌ تماس‌ نزديك‌ با لباس‌ نظير شانه‌ها، مچ‌ دست‌ها، نواحي‌ تناسلي‌ يا باسن‌ را ممكن‌ است‌ درگير سازد.
علايم‌ شايع
خارشك‌ و خراشيدگي‌ كه‌ گاهي‌ شديد است‌ و معمولاً در نواحي‌ مودار بدن‌ بروز مي‌كند.
تخم‌هاي‌ انگل‌ (شبيه‌ شوره‌) بر روي‌ ساقه‌ موها
التهاب‌ سر و آشفتگي‌ موها
بزرگي‌ گره‌هاي‌ لنفاوي‌ پشت‌ سر يا كشاله‌ ران‌ (گاهي‌)
آثار گزش‌ و كهيرهاي‌ قرمزرنگ
علل
انگل‌هاي‌ كوچك‌ (به‌ اندازه‌ 3-1 ميلي‌ليتر) كه‌ پوست‌ ميزبان‌ را براي‌ دستيابي‌ به‌ غذاي‌ خود (خون‌) مورد گزش‌ قرار مي‌دهد. اين‌ گزش‌ سبب‌ خارش‌ و التهاب‌ مي‌گردد. برخي‌ شپش‌ها بر روي‌ پوست‌ زندگي‌ مي‌كنند، اگرچه‌ به‌ سختي‌ ديده‌ مي‌شوند. ساير شپش‌ها در لباس‌ها در نزديكي‌ پوست‌ زندگي‌ مي‌كنند. تخم‌هاي‌ شپش‌ (شبيه‌ شوره‌) به‌ موها مي‌چسبد.
عوامل‌ افزايش‌دهنده‌ خطر
زندگي‌ جمعيتي‌
سابقه‌ خانوادگي‌ شپش‌
مقاربت‌ جنسي‌ با فرد مبتلا
تماس‌ با اشياي‌ آلوده‌ نظير شانه‌، كلاه‌، لباس‌
تماس‌ با فرد مبتلا
پيشگيري
حمام‌ كردن‌ زود به‌ زود و استفاده‌ از شامپو جهت‌ شستشو
اجتناب‌ از پوشيدن‌ يك‌ لباس‌ بيش‌ از 2-1 روز
تعويض‌ زودبه‌زود ملافه‌هاي‌ تختخواب‌
عدم‌ استفاده‌ از شانه‌، بروس‌ يا كلاه‌ به‌طور مشترك‌ با ديگران‌
پيگيري‌ دقيق‌ وضعيت‌ بهداشتي‌ كودكان‌ در مدرسه‌ و مهد كودك‌، جايي‌ كه‌ دوره‌هايي‌ از همه‌گيري‌ ممكن‌ است‌ رخ‌ دهد
عواقب‌ موردانتظار
معمولاً با استفاده‌ از كرم‌ها، محلول‌ها و شامپوهاي‌ طبي‌ قابل‌علاج‌ است‌. ناپديد شدن‌ علايم‌ پس‌ از درمان‌ ممكن‌ است‌ پنج‌ روز به‌ طول‌ انجامد. شپش‌ معمولاً عود مي‌كند.
عوارض‌ احتمالي
عفونت‌ در محل‌ خراشيدگي‌ عميق‌ ناشي‌ از خاراندن
درمان

اصول‌ كلي
اقدامات‌ زير بايد در مورد تمام‌ اعضاي‌ خانواده‌ و شركاي‌ جنسي‌ آنها انجام‌ شود:
- از شامپوها، كرم‌ها يا محلول‌هاي‌ طبي‌ تجويز شده‌ استفاده‌ كنيد.
- لباس‌ها و ملافه‌ها را با آب‌ گرم‌ شسته‌ و خشك‌ نماييد. شستشو شپش‌ها را از بين‌ برده‌ و اطو كردن‌، تخم‌هاي‌ آن‌ها را نيز از بين‌ مي‌برد.
- در صورت‌ عدم‌ دسترسي‌ به‌ ماشين‌ لباسشويي‌، لباس‌ها و ملافه‌ها را اطو كرده‌ يا آنها را در يك‌ كيسه‌ پلاستيك‌ در بسته‌ به‌ مدت‌ ده‌ روز نگه‌ داريد تا شپش‌ها و تخم‌هاي‌ آنها از بين‌ برود.
- تميز كردن‌ خشك‌ در مورد اشياي‌ غيرقابل‌ شستشو يا نگه‌ داشتن‌ آنها در يك‌ كيسه‌ پلاستيك‌ دربسته‌ به‌ مدت‌ ده‌ روز.
- اشيايي‌ مانند شانه‌، فردهنده‌هاي‌ مو و بروس‌ را بجوشانيد. نيازي‌ به‌ تراشيدن‌ موها نيست‌.
- بر روي‌ همه‌ اشياي‌ در تماس‌ با نواحي‌ آلوده‌ بدن‌ ليزول‌ (Lysol) يا محصولات‌ مشابه‌ بپاشيد.
داروها
- كرم محلول‌ يا شامپوي‌ ضدشپش‌ (شپش‌ كش‌). كرم‌ها يا محلول‌ها را طبق‌ دستور بر روي‌ نواحي‌ درگير بدن‌ به‌ كار بريد.
براي‌ استفاده‌ از شامپو:
- موها را خيس‌ كنيد. مقداري‌ از شامپو به‌ اندازه‌ يك‌ قاشق‌ غذاخوري‌ روي‌ موها بماليد. كف‌ آن‌ را به‌ مدت‌ چهار دقيقه‌ به‌ خوبي‌ بر روي‌ سر مالش‌ دهيد.
- اگر شامپو وارد چشم‌ها شد، با شستشو دادن‌ چشم‌ها با آب‌ آن‌ را از ناحيه‌ چشم‌ها پاك‌ كنيد.
- همه‌ موها را شستشو داده‌ و با حوله‌ خشك‌ كنيد. از استفاده‌ مجدد اين‌ حوله‌ قبل‌ از شستن‌ و اطو كشيدن‌ آن‌ خودداري‌ كنيد.
- موها را با يك‌ شانه‌ دندانه‌ريز آغشته‌ شده‌ با سركه‌ شانه‌ كنيد تا شپش‌ها از موها جدا گردند. شانه‌ بايد به‌طور مكرر از سطح‌ پوست‌ سر تا انتهاي‌ طول‌ موها كشيده‌ شود تا موها كاملاً از تخم‌هاي‌ شپش‌ پاك‌ گردند.
- تنها يك‌ بار شستشو با شامپو در بيش‌ از 90% موارد مؤثر است‌. شامپو را بيش‌ از تعداد دفعات‌ توصيه‌ شده‌ به‌ كار نبريد زيرا ممكن‌ است‌ سبب‌ تحريك‌ پوست‌ شده‌ يا جذب‌ بدن‌ شود. شستشوي‌ مجدد با شامپو ممكن‌ است‌ 14-10 روز بعد لازم‌ باشد.
- اگر شپش‌ها مژه‌ها را درگير كرده‌ باشند، بايد به‌ دقت‌ توسط‌ پزشك‌ جدا گردند. داروهاي‌ تجويزشده‌ نبايد وارد چشم‌ شده‌ يا بر روي‌ مژه‌ها به‌ كار روند. ممكن‌ است‌ از ژل‌ پتروليوم‌ براي‌ ماليدن‌ به‌ مژه‌ها به‌ مدت‌ 8-7 روز جهت‌ از بين‌ بردن‌ شپش‌ها استفاده‌ شود.
فعاليت
محدوديتي‌ وجود ندارد.
رژيم‌ غذايي
رژيم‌ خاصي‌ نياز نيست‌.

گاز گرفتن‌ حيوانات

اطلاعات‌ اوليه

توضيح‌ كلي
گاز گرفتن‌ حيوانات‌ عبارت‌ است‌ از گاز گرفته‌ شدن‌ توسط‌ سگ‌، گربه‌، يا ساير حيوانات‌، و نيز انسان
علايم‌ شايع
زخم‌ ناشي‌ از گازگرفتن‌ حيوانات‌ مي‌تواند به‌ اشكال‌ زير باشد: پارگي‌، سوراخ‌ شدگي‌، خراش‌ يا له‌شدگي‌.
سگ‌ها معمولاً دست‌ها، صورت‌، يا پاها را گاز مي‌گيرند.
گربه‌ها عمدتاً دست‌ها، و در موارد كمتر، پاها، صورت‌، يا تنه‌ را گاز مي‌گيرند.
علل
اغلب‌ موارد گاز گرفته‌ شدن‌ توسط‌ حيوان‌ خانگي‌ است‌ كه‌ فرد آن‌ را مي‌شناسد. گاز گرفتن‌ بيشتر توسط‌ سگ‌هاي‌ بزرگ‌ صورت‌ مي‌گيرد
گاز گرفته‌ شدن‌ توسط‌ انسان‌ اغلب‌ زماني‌ صورت‌ مي‌گيرد كه‌ يك‌ نفر با مشت‌ گره‌ كرده‌ به‌ دهان‌ ديگري‌ مي‌كوبد.
عوامل‌ افزايش‌دهنده‌ خطر
وجود حيوانات‌ اهلي‌ خانگي‌ يا حيوانات‌ وحشي‌ در محيط‌ زندگي‌. محل‌ گازگرفتن‌ سگ‌ به‌ ندرت‌ عفوني‌ مي‌شود. محل‌ گاز گرفتن‌ گربه‌ و انسان‌ به‌ طور شايع‌ عفوني‌ مي‌شود.
پيشگيري
آموزش‌ به‌ كودكان‌ و نيز بزرگسالان‌ براي‌ جلوگيري‌ از وقوع‌ گازگرفتگي‌
از نزديك‌ شدن‌ به‌ حيوانات‌ ولگرد خودداري‌ كنيد
عواقب‌ مورد انتظار
زخم‌ ناشي‌ از گاز گرفته‌ شدن‌ قاعدتاً بايد به‌ تدريج‌ بهبود يابد و در عوض‌ 10-7 روز بسته‌ شود.
عوارض‌ احتمالي
عوارض‌ ناشي‌ از گازگرفته‌ شدن‌ مي‌تواند شامل‌ موارد زير باشد: عفونت‌، آسيب‌ وسيع‌ بافتي‌ و تشكيل‌ جوشگاه‌، خونريزي‌، بيماري‌ هاري‌، و كاهش‌ مرگ
درمان

اصول‌ كلي
تميز كردن‌ زخم‌
بخيه‌ در صورت‌ لزوم‌
البته‌ زخم‌ معمولاً باز گذاشته‌ مي‌شود تا خود به‌ خود بهبود يابد. به‌ اين‌ ترتيب‌ خطر عفونت‌ كمتر مي‌شود.
اگر دست‌ گاز گرفته‌ شده‌ است‌، آن‌ را آتل‌ بگيريد.
زخم‌ ناشي‌ از گازگرفته‌ شدن‌ دست‌ توسط‌ انسان‌ نبايد همان‌ اول‌ بخيه‌ شود، زيرا احتمال‌ عفونت‌ زياد است‌.
اندام‌ گاز گرفته‌ شده‌ بايد بالا گرفته‌ شود تا ورم‌ نكند.
با مركز بهداشت‌ محل‌ تماس‌ بگيريد و در مورد شيوع‌ هاري‌ در حيواني‌ كه‌ گاز گرفته‌ است‌ سؤوال‌ كنيد.
حتي‌الامكان‌ حيواني‌ كه‌ گاز گرفته‌ است‌ را بايد به‌ دام‌ انداخت‌ و از نظر هاري‌ بررسي‌ كرد.
داروها
امكان‌ دارد آنتي‌بيوتيك‌ جهت‌ پيشگيري‌ از عفونت‌ تجويز شود.
شايد لازم‌ باشد تزريقات‌ لازم‌ براي‌ پيشگيري‌ از كزاز انجام‌ شود.
گاهي‌ ممكن‌ است‌ لازم‌ باشد واكسن‌ يا سرم‌ ضدهاري‌ تزريق‌ شود.
فعاليت
هيچ‌ محدوديتي‌ براي‌ آن‌ وجود ندارد. البته‌ بسته‌ به‌ شدت‌ و محل‌ زخم‌ ممكن‌ است‌ توصيه‌هايي‌ در اين‌ زمينه‌ ارايه‌ شود.
رژيم‌ غذايي
هيچ‌ رژيم‌ خاصي‌ توصيه‌ نمي‌شود

مالاريا

اطلاعات‌ اوليه

توضيح‌ كلي
مالاريا عفونتي‌ ناشي‌ از يك‌ انگل‌ تك‌سلولي‌، كه‌ از طريق‌ گزش‌ پشه‌ آنوفل‌، تزريق‌ خون‌ آلوده‌، به‌طور مادرزادي‌ از مادر به‌ كودك‌ يا استفاده‌ از سوزن‌ مشترك‌ در بين‌ معتادان‌ انتقال‌ مي‌يابد.
علايم‌ شايع
اولين‌ دوره‌ علايم‌ ذيل‌ معمولاً حدود 30-8 روز پس‌ از گزش‌ پشه‌ بروز مي‌كند:
سردرد
خستگي‌
تهوع‌
لرزش‌ شديد تكان‌دهنده‌ همراه‌ تب‌ به‌ مدت‌ 24-12 ساعت‌
تنفس‌ سريع‌
تعريق‌ شديد همراه‌ با كاهش‌ درجه‌ حرارت‌ دوره‌ علايم‌ مذكور تا هنگام‌ درمان‌ ممكن‌ است‌ هر 3-2 روز تكرار شود. اين‌ بيماري‌ بدون‌ درمان‌ مي‌تواند سال‌ها ادامه‌ يابد.
علل
چهار نوع‌ انگل‌ مالاريا وجود دارد؛ اين‌ انگل‌ها با گزش‌ پشه‌ از فردي‌ به‌ فرد ديگر منتقل‌ مي‌شوند. پشه‌ پس‌ از گزيدن‌ فرد مبتلا، آلوده‌ به‌ انگل‌ مي‌گردد. اين‌ انگل‌ در بدن‌ پشه‌ تكثيريافته‌ و با گزش‌ بعدي‌ پشه‌، وارد جريان‌ خود فردي‌ ديگر مي‌گردد. انگل‌ پس‌ از ورود به‌ جريان‌ خون‌ فرد، به‌ كبد مهاجرت‌ كرده‌ و در آنجا به‌ سرعت‌ رشد كرده‌ و تكثير مي‌يابد. پس‌ از چند روز، هزاران‌ انگل‌ از كبد مجدداً وارد جريان‌ خون‌ شده‌ و گلبول‌هاي‌ قرمز خون‌ را تخريب‌ مي‌كند. برخي‌ از انگل‌ها درون‌ كبد باقي‌ مانده‌ و به‌ تكثير خود ادامه‌ مي‌دهند و به‌ فواصل‌ معين‌ به‌ داخل‌ جريان‌ خون‌ آزاد مي‌شوند.
عوامل‌ افزايش‌دهنده‌ خطر
زندگي‌ در شرايط‌ شلوغ‌ و غيربهداشتي‌
آب‌ و هواي‌ گرم‌ و مرطوب‌
مناطق‌ جغرافيايي‌ خاص‌ نظير آمريكاي‌ لاتين‌، آسيا و آفريقا.
پيشگيري
استفاده‌ از داروهاي‌ ضدمالاريا قبل‌ از مسافرت‌ به‌ مناطق‌ مالارياخيز و ادامه‌ مصرف‌ اين‌ داروها پس‌ از بازگشت‌ به‌ وطن‌. آموزش‌هاي‌ لازم‌ در اين‌ باره‌ را از اداره‌ بهداشت‌ يا پزشك‌ خود مي‌توانيد دريافت‌ نماييد.
در مناطق‌ داراي‌ پشه‌ فراوان‌ پيشگيري‌ شامل‌ از بين‌ بردن‌ محل‌هاي‌ تخم‌ريزي‌ پشه‌ها، نصب‌ توري‌ پنجره‌، استفاده‌ از پشه‌بند هنگام‌ خواب‌، و استفاده‌ از تركيبات‌ دفع‌كننده‌ حشرات‌ مي‌باشد.
عواقب‌ موردانتظار
معمولاً با درمان‌ در عرض‌ دو هفته‌ قابل‌ علاج‌ است‌. مالاريا بدون‌ درمان‌ در افراد دچار فقر تغذيه‌اي‌ يا افراد داراي‌ مقاومت‌ پايين‌ نسبت‌ به‌ بيماري‌ مي‌تواند كشنده‌ باشد.
عوارض‌ احتمالي
كم‌خوني‌ ناشي‌ از تخريب‌ سلول‌ هال‌ قرمز خون‌
تجمع‌ سلول‌هاي‌ خوني‌ در داخل‌ عروق‌ كه‌ ممكن‌ است‌ منجر به‌ آسيب‌ مغزي‌ يا كليوي‌ گردد.
درمان

اصول‌ كلي
- تشخيص‌ اين‌ بيماري‌ بر اساس‌ مشاهده‌ انگل‌ با ميكروسكوپ‌ در نمونه‌ خون‌ گسترده‌ شده‌ بر روي‌ لام ( اسمير خون‌ ) مسجل‌ مي‌شود.
- در طي‌ ابتلا به‌ مالاريا بيماران‌ بايد خود را در برابر عفونت‌هاي‌ باكتريايي‌ ثانويه‌ محافظت‌ كنند. شستن‌ دست‌ها و حمام‌ گرفتن‌ زود به‌ زود در اين‌ زمينه‌ كمك‌كننده‌ است‌.
- بيماران‌ بايد محيط‌ زندگي‌ خود را از وجود پشه‌ها پاكسازي‌ كنند و بدين‌ وسيله‌ مانع‌ سرايت‌ بيماري‌ خود به‌ ديگران‌ شوند.
- بستري‌ در بيمارستان‌ در موارد شديد ممكن‌ است‌ لازم‌ گردد.
- همه‌ موارد ابتلا به‌ مالاريا بايد به‌ اداره‌ بهداشت‌ محلي‌ اطلاع‌ داده‌ شود.
داروها
داروهاي‌ ضدمالاريا جهت‌ از بين‌ بردن‌ اين‌ انگل
فعاليت
تا برطرف‌ شدن‌ تب‌ و لرز در بستر استراحت‌ كنيد. با بهبود علايم‌ به‌ تدريج‌ فعاليت‌ طبيعي‌ خود را از سر بگيريد.
رژيم‌ غذايي
رژيم‌ خاصي‌ نياز نيست‌. تا زمان‌ بهبود از مكمل‌هاي‌ مواد معدني‌ و ويتامين‌ها استفاده‌ كنيد.

تب دانگ

 

تب دانگ كه اصطلاحاٌ به تب استخوان شكن نيز معروف است در كشورهاي گرمسير و نيمه‌گرمسير ديده شده است و از سال 1969 در منطقة كارائيب شامل كشورها Perto Rico و آمريكا، و در جزاير Virgin اپيدمي هايي گزارش شده است و مواردي به عنوان موارد وارداتي از كشور هائيتي به آمريكا گزارش شده است.

آربوويروس مسبّب اين بيماري، از جنس flavivirus با چهار سروگروپ مشخص مي باشد كه توسط پشه هاي آيدس به انسان منتقل مي شود.

تب هموراژيك دانگ
اين بيماري معمولاٌ در كودكان زير 10 سال كه در منطقة آندميك تب دانگ زندگي مي كنند ديده مي شود. بيشترين مناطق آندميك آن عبارتند از آسياي جنوب شرقي، چين و كوبا كه معمولاٌ علائم حاد در طي چند روز با علائم شكم‌درد، خونريزي و نارسايي گردش، بروز مي نمايد. اين بيماري همچنين تب فيليپيني، Thai، و تب هموراژيك آسياي جنوب شرقي خوانده مي شود

تب دانگ و تب هموراژيك دانگ و سندروم شوك دانگ توسط چهار سروتايپ از ويروس دانگ ايجاد مي شود و اين ويروس ها جزو مهمترين آربوويروس ها محسوب مي شوند كه در انسان ايجاد عفونت مي نمايند و مي توانند از نظر مرگ و مير و حداقل از نظر ايجاد عفونت، حائز اهميت فوق‌العاده باشند. شايان ذكر است كه اين بيماري ها به عنوان بيماري هاي بازپديد در آمريكاي لاتين در طي 20 سال گذشته مطرح شده اند و اين امر تنها به منطقة آمريكاي لاتين خلاصه نمي گردد بلكه مناطقي از كارائيب را نيز در برمي گيرد.

ب دانگ بيمارى ويروسى است كه به دو فرم ساده و خونريزى دهنده تظاهر مى كند كه ناقل آن پشه خاكى است كه در جنوب شرق آسيا به شدت رايج است. در گذشته اين بيمارى در مناطق روستايى ديده مى شد گفت: به دليل مهاجرت هاى بى رويه مردم به شهرها تب دانگ به بيمارى شهرى مبدل شده و در شهرهاى بزرگ با شرايط بهداشتى نامناسب تظاهر مى كند. هم اكنون در مناطق وسيعى همچون اندونزى، سريلانكا و هندوستان بروز كرده است به نحوى كه سال گذشته مواردى از آن در پاكستان گزارش شده است
موارد تب دانگ در ۵ سال اخير در منطقه جنوب شرق آسيا گسترش چشمگيرى يافته است ولي تا كنون موردى از اين بيمارى در كشورايران گزارش نشده ولى با افزايش موارد بيمارى و تغيير منطقه جغرافيايى احتمال سرايت آن به ايران وجود دارد.
تب، سردرد، درد عضلانى و بعضا بثورات جلدى از علايم تب دانگ است.
در فرم خونريزى دهنده آن بيمار از ناحيه دهان، بينى و دستگاه گوارش دچار خونريزى مى شود كه اگر فرد در جريان بيمارى دچار مرگ نشود ظرف ۲ هفته بيمارى بهبود مى يابد.
دارويى براى بيمارى تب دانگ استفاده نمى شود و كليه درمانها تجربى است به عنوان مثال، در صورت بروز خونريزى، خون تجويز مى شود.
در فصل شيوع اين بيمارى (گرما) ، رعايت نكاتى از قبيل عدم مسافرت به اين مناطق، الزامى است.
لذا به افرادى كه قصد مسافرت به اين مناطق را دارند توصيه مي شود كه بهداشت فردى را رعايت و از آب آشاميدنى سالم استفاده كنند و قبل از سفر به پزشك مراجعه نمايند و تحت معاينه قرار گيرند.
بر اساس برآورد سازمان جهاني بهداشت سالانه 50 ميليون نفر مبتلا به اين بيماري مي‌شوند. تنها راه مؤثر مبارزه با اين بيماري مقابله با پشه ناقل آن است. لذا بهسازي محيط زيست از طريق جمع‌آوري زباله‌ها و مكانهايي كه ممكنست آب باران و آبهاي سطحي در آنها ذخيره شود از اقدامات ضروريست. به طور مثال لاستيكهاي فرسوده اتومبيل كه آب باران در آنها جمع مي‌شود محل مناسبي براي رشد و تكثير پشه است. بنا به اين گزارش جديدترين اخبار حاكي از بروز 32 مورد اين بيماري در عربستان سعودي است. همچنين موارد اين بيماري بعد از زمين لرزه تسونامي در شرق آسيا رو به افزايش است. لذا با توجه امكان ابتلاي هموطنان در اثر مسافرت به كشورهاي آلوده به اين بيماري استفاده از اسپري‌ها و تركيبات دوركننده حشرات در مدت اقامت در كشورهاي فوق مي‌تواند در حفظ سلامت آنان مؤثر باشد.

تب خونريزي دهنده كريمه گنگو (CCHF)

ويروس تب خونريزي دهنده كريمه گنگو (CCHF) از طريق گزش كنه منتقل مي‌شود.


تب خونريزي دهنده كريمه گنگو (CCHF) بيماري مشترك بين انسان و حيوان است، كه براي اولين بار در كريمه (شوروي سابق) و كشور كنگو گزارش شده است و سپس در كشور‌هاي مختلف جهان شناسايي و گزارش شد.

عامل بيماري تب خونريزي دهنده، ويروسي از خانواده بناوريده است كه از طريق گزش كنه، تماس با دام آلوده، تماس با بافت خون و ترشحات دام و انسان آلوده قابل انتقال است.

در دام علائم مشخصي از اين بيماري وجود ندارد، ولي در انسان بيماري با تب بالا،‌ دردهاي عضلاني و سردرد شروع و با خونريزي عمومي در بدن به مرگ منتهي خواهد شد.

مبارزه با ناقل بيماري (كنه) از طريق سمپاشي دام‌ها و اماكن دامي، رعايت موارد ايمني و بهداشتي هنگام كار با دام در كشتارگاه‌ها، ‌عدم استفاده از گوشت‌هاي فاقد مهر دامپزشكي، جلوگيري از نقل و انتقال و ورود و كشتار دام‌هاي مشكوك و غيربومي و خريد دام از محل‌هاي مجاز از اقدامات بهداشتي كنترلي اين بيماري است

آنچه راجع به سارس بايد بدانيم

علائم SARS چيست ؟
علائم اصلي بيماري تب بالاي 38 درجه ، سرفه خشك ، گلودرد ، تنفس مشكل يا اختلالات تنفسي و شواهد راديوگرافيك پنوموني مي‌باشد ، ساير علائم نيز عبارتند از : سردرد ، درد مفاصل و ماهيچه‌ها ، بي اشتهائي ، اختلال هوشياري ، راش و اسهال

روش درمان بيماران مبتلا به SARS چگونه است ؟
عليرغم تلاش پزشكان ، فعلا دارويي جهت درمان پيدا نشده است و تا حال آنتي بيوتيكي در اين زمينه مؤثر نبوده است ولي داروي ريباورين با يا بدون تجويز استروئيد با نتايج نامعلوم مصرف شده است. لذا براي كنترل بيماري در جامعه پيشگيري از اهميت بسزايي برخوردار است.

سرعت گسترش بيماري چگونه است ؟
SARS نسبت به آنفلونزا كمتر عفوني است دوره كمون آن 7-2 روز ( بطور متوسط 5-3 روز ) مي‌باشد مسافرت‌هاي بين‌المللي ريسك گسترش سريع بيماري را افزايش مي‌دهد.

تا حال تعداد مبتلايان به بيماري و پراكندگي جغرافيايي آن چگونه بوده است؟
تا 28 آوريل 2003 ، 5050 نفر مبتلا شده و از اين تعداد 321 نفر فوت كرده‌اند و تا حال اين بيماري از كشورهاي چين ، هنگ گنگ ، مالزي ، كانادا ، تايوان ، فرانسه ، آلمان ، اندونزي ، ايتاليا ، تايلند ، سنگاپور ، استراليا ، برزيل ، بلغارستان ، هندوستان ، ژاپن ، كويت ، مغولستان ، جمهوري ايرلند ، روماني ، فيليپين ، آفريقاي‌جنوبي ، اسپانيا ، انگلستان ، ايالات‌متحده ، سوئد ، سوئيس و ويتنام گزارش شده است.

آيا SARS مي تواند نتيجه بيوتروريسم باشد؟
هيچگونه دليلي براي تأييد يا رد اين ادعا وجود ندارد.

تا چه حد بايد نگران بود ؟
بيماري علاوه براينكه مي‌تواند شديد باشد مي‌تواند در مسافرت به كشورهاي آلوده از سرعت انتشار بالايي بر خوردار باشد ولي درصد كشندگي آن پايين است ( حدود 4 % ) اين ميزان با افزايش سن و وجود بيماريهاي مزمن در فرد بالا مي رود .

سفر تا چه حد مي‌تواند مخاطره‌آميز باشد؟

WHO سفرهاي غيرضروري به مناطق آلوده ( مناطقي كه زنجيره انتقال ويروس در آنجا مشاهده شده است ) بخصوص مناطق آلوده چين و تورنتو كانادا را منع مي‌نمايد ضمناً تمامي مسافرين بايد از علائم اصلي بيماري آگاه گردند و از تماس نزديك با افرادي كه آلوده شده‌اند يا سابقه سفر اخير به نواحي آلوده را داشته‌اند اجتناب نمايند و مسافراني كه دچار اين علائم شده‌اند تا وقتي كه بطور كامل بررسي نگرديده‌اند نبايد آن كشور را ترك كنند . اما باتوجه به كنترل بيماري و عدم مشاهده موارد جديد طي فصل سرد جاري نگراني زيادي از انتشار آن وجود ندارد

WHO چه اهدافي را دنبال مي كند ؟
1 -پيشگيري و كنترل شيوع بيماري
2 - مشخص نمودن عامل بيماري
3 - مشخص نمودن رژيم درماني مؤثر
4 - حمايت كشورهاي درگير در صورت نياز از طريق اعزام كاركنان بهداشتي

عامل بيماري چيست؟
عامل بيماري ويروسي از خانواده كروناويروسها مي‌باشد

روش انتقال بيماري‌ چگونه است ؟

انتقال از شخص به شخص از طريق قطرات تنفسي و ترشحات بدن فرد بيمار بوده و بيشتر در افرادي كه در بيمارستان يا در خانه با بيمار تماس نزديك داشته‌اند صورت مي‌گيرد بنابراين در صورت مراقبت از بيمار ، زندگي با وي و يا تماس نزديك با ترشحات تنفسي ، مايعات بدن يا مدفوع بيماران ، احتمال انتقال بيماري وجود دارد.

نحوه برخورد با بيماران مبتلا به SARS چگونه است ؟

بيمار بايد از نظر تنفسي و ساير ترشحات ايزوله شود. معاينه بيماران توسط كاركنان و پزشكان بايد با ماسك و عينك و پوشش سر و دستكش صورت گيردInfection control guidance) (Hospital . دست ها قبل و بعد از تماس با فرد بيمار مي‌بايستي شسته شود. بيمار بايد در اتاق در بسته با فشار منفي نگهداري شده ولي پنجره‌ها را مي توان براي تهويه خوب باز گذاشت ( ولي اين پنجره‌ها نبايد به محل‌هاي عمومي باز شود ).

روش بر خورد در موارد تماس احتمالي چگونه است ؟
1 - دادن اطلاعات در خصوص تابلو باليني به بيمار
2 - ايزولاسيون در منزل بمدت 10 روز
3 - ويزيت حضوري يا با تلفن بطور روزانه توسط يكي از اعضاي تيم مراقبت
(Public health Care team)
4 - كنترل روزانه تب ( شايعترين علامتي كه در ابتدا ظاهر مي شود تب است )

چه اقداماتي در درمان بيماران مبتلا به SARS صورت مي‌گيرد ؟

1 - ايزولاسيون
2 - گرفتن نمونه خلط ، خون و ادرار براي ساير علل معمول پنوموني بخصوص انواع آتيپيكال و يا مواردي كه همراه با عاملSARS ممكن است وجود داشته باشند .
3 - شمارش گلبول هاي سفيد با افتراق ، شمارش پلاكت ، تست هاي كبدي و كليوي ، الكتروليت‌ها و سي آر پي
4 - تجويز آنتي بيوتيك براي درمان پنوموني اكتسابي آتيپيكال
5 - استفاده از نبولايزر با يك برونكوديلاتور ، فيزيوتراپي سينه ، برونكوسكوپي


تعاريف تشخيصي بيماري چيست؟

مورد مظنون:
هر فردي كه بعداز اول نوامبر 2002 (10 آبان 1381) باسابقه تب بالاي 38درجه وسرفه‌ و مشكلاتتنفسي و حداقل يكي از موارد زير در فاصله 10 روز قبل از شروع علائم را داشته باشد:
- تماس نزديك يا زندگي كردن با هم، پرستاري كردن و يا تماس مستقيم با ترشحات تنفسي يا مايعات بدن بيمار مظنون
- سابقه مسافرت به منطقه آلوده
- اقامت در يك منطقه آلوده

مورد محتمل:
1 - يك مورد مظنون كه در راديوگرافي ريه نماي پنوموني يا سندرم ديسترس تنفسي (RDS ) داشته باشد.
2 – يك مورد مظنون كه در اتوپسي ريه يافته هاي سندرم ديسترس تنفسي ( RDS ) بدون عامل قابل شناسايي داشته باشد

سالمونلا Salmonella

مقدمه
عفونت هاي سالمونلايي درتمامي نقاط دنيا در ميزبانهاي بسياري همچون حيوانات اهلي ، وحشي و انسان باعث بيماري مي شوند. اطلاعاتي در مورد شيوع سالمونلا در جمعيت دامهاي اهلي ضروري است تا از ارتباط مابين ذخيره سالمونلا با حيوانات و انسان آگاه شويم (6). درانگلستان ،سالمونلا انتريتيديس يكي از مهمترين سروتيپهايي است كه بعد از انجام مراحل پاكسازي و ضد عفوني از سالنهاي پرورش مرغ جدا شده است (9). درحال حاضر درانگلستان افزايش بيماري با ظهور تيپ فاژي 4 باكتري همراه مي باشد(1) . درامريكا فاژ 8 و سويه ديگري غير فاژ 4 بيماريزايي در طيور داشته و سبب مسموميت در انسان نيز مي شود(20) .

شيوع و گسترش بيماري
شيوع شديد پاراتيفوئيد خصوصاً سالمونلا تيفي موريوم در سال 1978 در امريكا و استراليا سبب خسارات زيادي شد (4).درطي دهه 1980 آلودگي اغلب تخم مرغها در شمال غربي ايالات متحده مربوط به سالمونلا انتريتيديس بودوتقريباً 0001/0 آلودگي تخم مرغها ممكن است رخ دهد.در اين مناطق آلوده به طور متوسط ازهر50 مصرف كننـده تخم مرغ ، يكي مي تواند به سالمونلوز مبتلا شود (12) . درصد وقوع بيماري در ماههاي سرد و در خروسها 2% بيشتر است (10).

عامل بيماري
درحال حاضرشايعترين سروتيپهاي بيماريزا پاراتيفوئيد در طيو ، سالمونلا انتريتيديس Salmonella enteritidis وسالمونلا تيفي موريوم S.typhimurium مي باشند(1) . اين عوامل ، باكتريهاي گرم منفي ، ميله اي شكل با ابعاد 5/1- 7/0×5-2 هستند كه فاقد هاگ و فاقد كپسول مي باشند . داراي تاژكهاي بلند هستند و متحركند. در محدوده دمايي 5 تا 45 درجه سانتيگراد ودرمحدودهpH ، 4 تا 9 مي توانند رشدكنند (6) و نيترات را به نيتريت احيا ميكنند(1). سالمونلاتيفي موريوم تخمير گلوكز (هم اسيد و هم گاز توليد مي كند ) ، دولسيتول ، مانيتول ، مالتوز را انجام مي دهد ولي قادر به تخمير لاكتوز ، ساكاروز ، مالونات يا سالين نيست . درتمامي محيطها توليد سولفيد هيدروژن مي كند و دكربوكسيلاسيون اورني تين وليزين را انجام مي دهد و از سيترات بعنوان منبع مهم كربن بهره مي گيرد. سالمونلاتيفي موريوم اوره و ژلاتين را هيدروليز نمي كند پس اندول توليد نمي كند (6).

نشانه هاي باليني
معمولاًبيماري در جوجه ها زيردوهفتگي و به ندرت در سنين بالاي 4 هفتگي ديده مي شود (1). معمولاًتلفات در كمتر از 20% گروه مبتلا اتفاق مي افتد در طي هفته دوم زندگي ، جوجه ها ممكن است علائمي از ضعف رشد ، توقف رشد و ضعف عمومي توان بدن را نشان مي دهند (11) . معمولاً عفونت پاراتيفوئيد در پرندگان خيلي جوان سبب بيماري مي شود (7). آلودگي تخم مرغها با سالمونلا ممكن است منجر به مرگ جنين داخل تخم مرغ ويا مرگ سريع جوجه هاي تازه هچ شده ، شود . علائم باليني ندرتاً پس از دو هفته مشاهده مي شود (6). پرندگان مبتلا كسل ، چمباتمه زده و افسرده هستند .تمايل به حركت نداشته و با چشمان بسته ، پرهاي ژوليده و بالهاي افتاده مي ايستند . اسهال ، آلودگي پرها ي اطراف مقعد با با مدفوع از نشانه هاي رايج است (7) و در برخي واگيرها به دليل كدورت قرنيه يا پلاك هاي پنيري در حدقه چشم ، بينايي پرنده دچار مشكل مي شود (1). ندرتاً در پرندگان تخم گذار بيماري ايجاد مي كند و درصورت بيماريزايي سبب كاهش تخمگذاري مي شود (6).طبق بررسي هاي انجام يافته در سال 1995 در امريكا ، تخم هايي كه مشكوك به آلودگي با فاژتيپ 4 سالمونلا انتريتيديس بودند نقايصي در پوسته داشتند كه شامل دراز شدن شكل تخم مرغ ، نازكي پوسته ، اندازه هاي كوچك ، كج و معوج شدن تخم مرغ بودند (16). به طور كلي سويه فاژ 4 كه در اروپا و آسيا و ايران رواج دارد به مراتب بيماريزا تر از ساير سويه هاي رايج در امريكا و كانادا مي باشد (21).

يافته هاي كالبد گشايي
د رعفونت شديد در جوجه هاي تازه هچ شده كه منجر به تلفات سريع مي شود تنها نشاني كالبد گشايي سپتي سمي بودن لاشه است (6). اگر جوجه ها در سنين اوليه مبتلا شوند ، التهاب و عدم جذب كيسه زرده درآنها شايع است (1). اگرآنها در مرحله حاد سپتي سمي از بين نروند عمدتاً تورم طحال و كبد همراه با پر خوني ، رگه هاي خوني و كانونهاي نكروتيك ديده مي شود . كليه نيز ممكن است دچار اين عارضه گردند پريكارديت ، پري هپاتيت چركي فيبريني دراغلب موارد مشاهده مي شود (6).
مشخص ترين يافته كالبد گشايي كه در حدود پرندگان تلف شده در اثر سالمونلوز ديده مي شود اتساع سكوم بوسيله مواد نكروتيك سفيدو سخت مي باشد كه به آن تيفليت Typhitis مي گويند (1).وقتي بيماري مزمن شود انتريت حاد داراي كانونهاي نكروزي در روده كوچك مشاهده مي شود شامل كدورت چشم ،چركي شدن چشم ، تورم مفاصل چركي و التهاب كيسه هاي هوايي مي باشد (6).

تشخيص
تأييد تشخيص،مستلزم جداسازي وشناسايي عامل بيماري وترجيحاً سرووارآن مي باشد.سالمونلا رامي توان با كشت مستقيم،بسادگي ازبافتهاي مبتلا جداكرد،بنابراين درجوجه هايي كه دراثرسپتي سمي ميميرند،مي توان از كبد ، كيسه صفرا يا كيسه زرده باكتري را مستقيماً جدا نمود. در پرندگان مسن تر سالمونلا در روده يافت مي شود و امكان جدا كردن باكتري از سكوم ها بيشتر است . امكان جدا كردن از مكانهاي ديگر مثل تخمدان ، لوله تخم بر ، لوزالمعده ، مفصل ، بيضه ، قلب و چشم وجود دارد(6).
سالمونلا پلوروم و گاليناروم در روده كلونيزه نمي شوند اما ساير قسمتهاي بدن پرنده را بسادگي آلوده مي كنند . اين امر موجب تحريك توليد آنتي بادي هايي مي شود كه در آزمايشهاي سرمي مورد شناسايي قرار مي گيرند . ساير سرووارهاي سالمونلا در روده كلونيزه مي شوند اما بافتهاي بدن را بسادگي مورد تهاجم قرار نمي دهند و بنابراين ممكن است توليد آنتي باديها را تحريك نكنند (1).

جداسازي سالمونلا
براي كشت نمونه ها جهت غني سازي باكتري از محيطهاي غني كننده همچون بافر آب پپتونه استفاده مي شود . سه محيط مغزي انتخابي كه معمولاً مورد استفاده قرار مي گيرند شامل آبگوشهاي سلنيت ـ سيترات ، تترا تيونات و راپاپورت ـ واسيلياديس (RV ) مي باشند (6) با افزون آنتي بيوتيكهايي مانندنووبيوسين يا رنگهايي مانندبريليانت گرين مي توان محيط ها را انتخابي تركرد . براي كشت از نمونه هاي آلوده مانند مدفوع ، سواب كلواك ، نمونه هاي محيطي يا كشت مجدد از محيط پيش مغذي ، از محيطهاي مايع مغذي مثل RV استفاده مي شود . در اين حالت ، نمونه به نسبت به محيط RV منتقل مي شود (1). براي جدا سازي سالمونلا ، استفاده از حداقل دو محيط جامد توصيه مي شود . محيط هاي جامد رايج عبارتند از : آگار مك كانكي ،دئوكسي كلات سيترات آگار (DCA ) كه پرگنه هاي سالمونلا بر روي آن بي رنگ به نظر مي رسند و در آگار بريليانت گرين پرگنه ها قرمز رنگ مي شوند . ساير محيطها عبارتند از : گزيلوز ليزين دئودكسي كلات آگار (XLD ) و محيطهاي تغيير يافته آن و آگار رامباچ (1) .

شناسايي سالمونلا
تظاهرات باليني و كالبد گشايي بيماري پاراتيفوئيد مشابه ساير بيماريهاي حاصله از ساير سالمونلا ها و حتي عوامل باكتريايي ديگر است . ابتدا مي توان پرگنه هاي مشكوك را با آزمايش آگلوتيناسيون برروي لام با استفاده از سرم پلي والان O و سرم فيزيولوژي ، آزمايش كرد (1) . آزمايشهاي بيوشيميايي اصلي براي سالمونلا ، توليدH2S عدم توليد اندول درآب پپتونه ، به همراه واكنشهاي قندي خاص مي باشد. واكنشهاي قندي سالمونلا شامل تخمير گلوكز ، مانيتول ، مالتوز و دولسيتول و عدم تخمير لاكتوز ، سوكروز و ساليسين مي باشد . اين واكنشهاي بيوشيميايي به طور مطلوبي در محيطهاي تركيبي كه در حال حاضر براي شناسايي باكتريها دردسترس مي باشند مثل محيط كوهنز Kohns يا آگارسه قندي (TSI ) ، انجام پذيرند (1) .
تشخيص سرمي
درابتداي تخمگذاري با نمونه گيري از300 پرنده در هرگله آزمايش خون كامل (WBT ) با استفاده از آنتي ژن رنگي انجام مي شود و نيز آزمايش ميكرو آگلوتيناسيون و ميكروآنتي گلوبولين و ELISA انجام مي شود (6). ممكن است بعضي از پرندگاني كه پاسخ آزمايشهاي سرمي آنها مثبت است ، به باكتري سالمونلا آلوده نباشندبه دليل واكنشهاي متقاطع مابين سويه هاي باكتريايي و بر عكس پرندگاني كه درمراحل اوليه آلودگي بسر مي برندوسالمونلارا به طور فعال دفع مي كنند،ممكن است از نظر سرمي منفي باشند (1). ممكن است جوجه هاآنتي باديهاي سالمونلا رابه طورغيرفعال ازراه كيسه زرده دريافت نمايندكه اين امر نشانگر آلودگي گله مادر مي باشد . مي توان زرده تخم مرغ را نيز از نظر وجود ايمنوگلوبولين هاي ضد سالمونلايي آرمايش كرد و چه بسا اين روش ،به عنوان راهي براي شناسايي و حذف گله هاي تخمگذار مورد استفاده قرار گيرد (1). آنتي سرم پلي والان ، آنتي سرم گروه D سالمونلا جهت مشخص نمودن آنتي ژن سوماتيك و سپس از آنتي سرمهاي اختصاصي استفاده مي شود (22).

انتشار و انتقال
همچون سايرسالمونلاهاي بيماريزا مي باشدكه قبلاً شرح آن داده شده است.دريك تحقيق تجربي درسال1999نشان داده شده است كه با افزايش سن گله مادر،افزايش نفوذ پذيري سالمونلا به داخل تخم مرغ رخ مي دهد زيراكيفيت پوسته تخم مرغ جوجه كشي با افزايش سن گله مادركاهش مي يابد (17).
مطالعات اخير نشان داده است كه سالمونلا انتريتيديس و سالمونلا تيفي موريوم موجود درمني خروس مي تواند لوله تخم بر و تخمدان مرغ منتقل شده و متعاقباً سبب آلودگي تخم مرغ شود (11). عامل سالمونلا انتريتيديس از سه طريق زير مي تواند پرنده را تحت تأثير قرار دهد :
1ـ ارگانيسم مي تواند به سرعت از دستگاه گوارش عبور كند بدون آنكه در پرنده مؤثر بوده و بيماري ايجاد مي كند .
2ـ ارگانيسم مي تواند در دستگاه گوارش بسرعت تكثير يابد در حاليكه پرنده به ظاهر سالم و طبيعي است . پرنده دفع كننده و پخش كننده عامل بيماريزا است .
3ـ ارگانيسم از جدار روده عبوركرده و سلولهاي داخلي را درگيرمي كند و سبب بيماري درپرنده مي شود ودرصورت بهبود پرنده در زمانهاي خاص مي تواند از بدن پرنده دفع وخارج مي شود (9).
بررسي گله از نظر سالمونلا
دركارخانجات جوجه كشي،هردوهفته يك بارازسطوح داخلي هچرها وپوسته هاي شكسته تخم مرغ موجود درسيني هاي هچر بايدكشت به عمل آيد.همچنين ازجوجه هاي حذفي وجوجه هايي كه درپوسته تخم مرغ ازبين رفته اندآزمايش انجام مي شود. درسالن پرورش،كشت ازجداركارتن ،كف كارتن و پرندگان تلف شده در داخل آن صورت مي گيرد . جوجه هاي وازده و آنهايي كه در چند روز اول مي ميرند نيز بررسي مي شوند.در دوران پرورش بررسي نمونه هاي بستر،سواب برداري از گردوخاك صورت مي گيرد ونيز سواب برداري ازمحل عبور دان از هاپر،اتصالات برق انجام مي شود
در گله هاي مادردر حال تخمگذاري ، سواب برداري از كف لانه تخمگذاري ، پوشال موجود درآن ، گردوغبار ، پرهاي دان داخل سالن و سواب برداري از ميز درجه بندي تخم مرغ و محل ذخيره تخم مرغ و راهروها انجام مي شود. در پرندگان لاين واجداد بهتر است نمونه ها به دفعات بيشتري انجام شود.در گله هاي تخمگذار مي توان از محل جمع شدن مدفوع در زير قفسها ، انباشته گردو غبار، تيغه جمع كننده مدفوع ، تسمه جمع آوري تخم مرغ ، سواب گرفت و نيز از بستر، گردوغبار ولانه هاي تخمگذاري نمونه گيري مي كنيم . در كشتارگاهها بايد از نمونه هايي مانند تكه هايي از پوست گردن و قسمتهاي مختلف كشتارگاه كشت بعمل آيد.علاوه برموارد فوق ازكف اتاقك كاميون حمل تخم مرغ سواب برداري صورت مي گيرد (1).

درمان
اگر تصميم به درمان داريد بهتر است به كمك آزمايش حساسيت باكتري را در مقابل آنتي بيوتيك سنجيد . ممكن است درمان ظاهراً مؤثر باشد ولي گاهي تعدادي از پرندگان ، حامل باكتري مي شوند و سويه هاي مقاوم به آنتي بيوتيك ، پديدار مي شوند (1). از آنتي بيوتيك ها بعنوان داروي پيشگيري مخلوط در دان و يا آب در جوجه هاي مسن و جوان و تخم مرغهاي هچري و داروي معالج طيور بيماراستفاده مي شود (11). تركيبي از سولفات پلي ميكسين B وتري متوپريم در گله هاي مبتلا به سالمونلا انتريتيديس هم از جنبه پيشگيري و هم از جنبه درماني مصرف مي شود . جنتامايسين تزريقي واسپكتينومايسين جهت كنترل آلودگي كيسه زرده در هچري استفاده مي شود . گزارشاتي وجود دارد مبني بر اينكه افزودن 5 عامل ضد باكتريايي مختلف به آب آشاميدني طيور سبب كاهش آلودگي سالمونلا تيفي موريوم مي شود . داروهاي مؤثر ديگر عبارتند از: تتراسايكلين ، نئومايسين ، باستيراسين وداروهاي گوگرد دار(بجزطيور تخمگذار) (6).
سالمونلاتيفي موريوم و انتريتيديس نسبت به برخي از آنتي بيوتيكها مقاومت دارويي يافته اند به طوريكه طي گزارش پاپ در سال 1996 سالمونلاتيفي موريوم تيپ 104 نسبت به آمپي سيلين ، كلرامفنيكل ، استرپتومايسين ، سولفا ناميد و تتراسايكلين مقاومت دارويي يافته است (11).
كنترل و پيشگيري
1) تخم مرغها و جوجه ها و پولت ها بايد از گله هاي عاري از سالمونلا آورده شوند و از تخم مرغهاي ترك داروكثيف وآنهايي كه روي زمين گذاشته شده اند جهت جوجه كشي استفاده نشود.
2) تخم مرغهاي هچ شده بايد ضد عفوني شوند و سالنهاي هچري طبق استاندارد بهداشتي ـ ضد عفوني آماده شوند. غوطه ور سازي تخم مرغها در محلول گلوتارآلدئيد 5/0% دردماي 40 بمدت 20 دقيقه يا گاز دادن با حداقل 600 ميلي گرم گاز فرمالدئيد به ازاي هر متر مكعب در 20 به مدت 30 دقيقه صورت مي گيرد .
3) درفاصله بين دو دوره جوجه ريزي ، سالنهاي مرغداري بايدتماماً شسته شده وضدعفوني شوند.كپسول پارا فرمالدئيد اغلب هر دوهفته يك بار به لانه تخمگذاري افزوده مي شود .
4) كنترل حشرات و جوندگان بايد بوسيله طراحي سالنها و مديريت آنها صورت گيرد .
5) جهت جلوگيري از انتقال افقي در بين سالنها ، بيماران را معدوم كرده و تمامي مواد زايد رادر يك منطقه مناسب در ظرف در بسته كه امكان ورود ناقلين بيماري نباشد ، قرارداده شود .
6) از غذاي پليت شده و يا خوراك فاقد منبع پروتئين حيواني استفاده شود .
7) واكسيناسيون از بروز بيماري پيشگيري مي كند .
نمونه گيري از سالنهاي مرغداري و سواب كلواك و لاشه هاي مشكوك جهت جلوگيري از شيوع بيماري امري ضروري است .
9) نگهداري تخم مرغها دريخچال وسردخانه خطربيماريزايي راكاهش ميدهد(1و6و7و9و11و15 ).
10) اخيراًسازمان نظارت بر مواد غذايي ودارويي ايالات متحده(FDA )استفاده ازمحلول 37% فرمالين را به ميزان 5/2 كيلوگرم درهرتن وبه مدت 14 روزجهت كنترل باكتري سالمونلا درخوراك طيور مجاز اعلام كرده است (1 .
افزودن مواد شيميايي ماننداسيد فرميك يا پروپيونيك به دان ، يا گاز دادن با فرمالدئيديا متيل بروميد نيز موجب كاهش سالمونلا در دان شده است . برنامه هاي كنترل سالمونلا انتريتيديس در كشورهاي مختلف بشرح زير است :
دركشورهاي اروپايي درمرحله اول تقليل آلودگي ودرمرحله بعد حذف آلودگي درگله هاي مادر ، اجداد ولاين انجام مي گيرد. دربين اين كشورها ،سوئد دركنترل سالمونلا ها مقتدرترو پيشرفته تر عمل نموده است . به طور كلي تا سال 1984 حدود 90% هزينه معدوم كردن گله هاي آلوده و 100% هزينه تميز نمودن فارم ها (هرفارم با ظرفيت توليدي بيش از5000 قطعه مرغ )را پرداخت نمود . در انگلستان در سال 1989 براي ممانعت از انتشار سالمونلا قوانيني وضع شده است . محدوديت حركت طيور ، جداسازي فارمهاي آلوده همراه با كشتار اجباري و غرامت سبب كاهش آلودگي شده است . در هلند نيز مشابه انگلستان تمهيداتي صورت گرفته است كه باعث كاهش سالمونلا انتريتيديس درگله هاي مادر و اجداد شده است ولي موارد انساني را تقليل نداده است .روش آمريكا در برخورد با سالمونلا انتريتديس بسيار محتاطانه تر است ، كشتار و پرداخت غرامت و غيره وجود ندارد بلكه فارم آلوده را كنترل مي نمايند زيرا سويه هاي باكتري حدت كمتري دارند(22).

حذف رقابتيCompetitive Exclusion
درمان حذف رقابتي عبارتست از:افزايش فعاليت فلور طبيعي روده تا طي آن كلونيزه شدن بسياري از عوامل بيماريزا درروده محدودشود،كه اين روش عمداً درپيشگيري ازعفونتهاي پاراتيفوئيدي مؤثراست. اين باكتريها ازطريق مقعد،اسپري در سطح بدن يا قطره خوراكي وارد بدن طيور مي شوند.مخلوطي از باكتريهاي روده(عموماً محتويات سكوم)معمولاً جهت اين كاراستفاده مي شوند(1و6و8 ). خوراندن كشت مخلوطي ازباكتريهاي روده كورمرغهاي گوشتي بالغ كه از29 سويه تشكيل شده بود به جوجه هاي گوشتي يك روزه از طريق آب آشاميدني و و سپس رويارو كردن جوجه ها از راه خوراكي با سالمونلاتيفي موريوم بعد از 2روز ، نشان دادن كه اين باكتريها به سرعت در روده كور جاي گرفته، مقاومت درمقابل سالمونلا تيفي موريوم را در مقايسه با جوجه هاي گروه شاهد به طور مؤثري افزايش مي دهد(2).
درگله هاي مسن آلوده به سالمونلا ، قبل از انتقال به جايگاه هاي پاك ، آنها را با آنتي بيوتيك درمان مي كنند،سپس، فلور روده اي و سالمونلا را تضعيف مي كنند و به دنبال آن مخلوط حذف رقابتي را به پرندگان مي خورانند تا امكان حذف آلودگي از پرندگان به وجود مي آيد.در پرندگان تخمگذار به دليل عدم امكان انتقال پرندگان به جايگاههاي پاك،استفاده از روش فوق موفقيت آميز نبوده است(1).
واكسيناسيون
جهت كنترل آلودگي به سالمونلا انتريتيديس تا كنون واكسنهاي مختلفي ساخته شده است . در كشور آلمان براي كنترل سالمونلاتيفي موريوم از واكسن آگزوتروفيك) Auxitrophic = سويه اي جهش يافته (موتانت )از باكتري كه براي رشد به عوامل خاصي نياز دارد ( زنده استفاده مي شود (1). واكسنهاي زنده تخفيف حدت يافته نيازمند اين است كه به مدت كافي در بافتها باقي بمانند تا پاسخ ايمني حمايتي ايجاد كنند . استفاده خوراكي يا داخل عضلاني ازواكسن تخفيف حدت يافته سالمونلا انتريتيديس نوع موتانتA سبب كاهش دفع عفونت از طريق مدفوع ، انتقال افقي عامل بيماريزا و آلودگي تخم مرغها مي شود كه اين اثرات تا23 هفته پس از واكسيناسيون مشاهده مي شود . واكسن خوراكي نوع اخير ايمني محافظتي كم اثرتري ايجاد مي كند(6).
درپرندگان واكسينه شده در روز اول ، متعاقب گذشت 4 هفته مشكلات اسهال ، لنگش ، تلفات و وقوع سالمونلا انتريتيديس كمتر رخ داد. درسال 1994 حدود 2 ميليون پرنده در مزارع صنعتي انگلستان واكسينه شدند كه از اين گله هاي واكسينه شده سالمونلا انتريتيديس جدا نشد (6).
درآزمايشات ديگر جوجه هاي بدست آمده از گله مادر 57 هفته (واكسينه شده و واكسينه نشده )همراه با جوجه هاي 7 روزه كه يك دوزخوراكي سالمونلا انتريتيديس را روز اول دريافت كرده بودند ، قرارداده شدند . اطلاعات بدست آمده حاكي است كه آنتي بيوتيكهاي مادري كه ايمني غير فعال ايجاد مي كنند ، در جوجه هاي سنين 21 روزه با كاهش علائم باليني و كاهش دفع سالمونلا همراه بود . به هر حال كاهش مشخصي در جداسازي سالمونلا انتريتيديس از ارگانهاي داخلي جوجه هاي واكسينه شده قابل توجه است (6). واكسن بين سنين 12 الي 16 هفتگي انجام مي شود . هر دز واكسن شامل تعداد زيادي سالمونلا انتريتيديس غير فعال است و دو تزريق ايمنيت بالاتري ايجاد مي كند (11).
واكسنهاي كشته اتوژن سالمونلاانتريتيديس همراه با ياور خوراكي Oil adjuvant و ازطريق زير جلدي به مدت چندين سال درماكيان ايالات متحده مصرف شدونتايج اميد بخشي حاصل گشته است.در جوجه هاي واكسينه شده باواكسن كشته (باكترين)سبب كاهش تلفات،علائم باليني وضايعات تا12 هفته پس از واكسيناسيون گرديد (1و6 ).
ضمناً محققين دانشگاه ويكتوريا نوعي واكسن عليه سالمونلا را به روش مهندسي ژنتيك ابداع كرده اند . اين واكسن از يك سويه موتاسيون يافته سالمونلا تيفي موريوم ساخته شده است كه با حذف قسمتي از ساختمان ژنتيكي اين باكتري آنرا كاملاً به برخي ويتامينها وابسته ساخته اند . هدف از اين كار محافظت حيوانات از سالمونلوز است . اين سويه سالمونلا به صورت خوراكي تجويز مي شود(19 ) .

وضعيت سالمونلا انتريتيديس در ايران
وجود اين عامل با جداسازي باكتري و استفاده از آنتي سرم مخصوص در چندين مزرعه مرغداري ايران به اثبات رسيده است كه به احتمال قريب به يقين از نوع با حدت بالا (فاژ 4) مي باشد . با توجه به قابليت بيماريزايي بالاي آن،در گله هاي آلوده به خصوص جوجه ها (كه ازطريق عمودي آلوده مي شوند ) مشكل خاصي پس از هچ شدن مشاهده نمي شود و تعدادي از آنها ناقل بيماري مي باشند كه در اثر مجاورت در جعبه هاي جوجه،ماشين جوجه كشي و يا عمل تعيين جنسيت اكثر آنها آلوده ميگردند. اين سالمونلا به دليل سرعت تكثير بالا يش سبب بروز تلفات و وازدگي جوجه ها مي گردد ، كه تلفات از 5 تا 40% و بيشتر ممكن است ديده شود . از روز سوم به بعد با ازدياد جوجه هاي وازده مواجه مي شويم . در صورتيكه آلودگي در بدو ورود با يك آنتي بيوتيك مناسب كنترل شود مشكلات وازدگي و دفع سالمونلا از طريق مدفوع كمتر خواهد شد .
در طيور تخمگذار درمان با آنتي بيوتيك مناسب قبل از شروع تخمگذاري مي تواند دفع مدفوعي و آلودگي تخم مرغ را در اوج توليد به مقدار بسيار زيادي كاهش دهد . در حال حاضر بايد مانند اكثر كشورهاي جهان برنامه تقليل و كاهش آلودگي را در سطوح مختلف به انجام رساند . در اين راستا مي توا ن از حذف رقابتي ، واكسيناسيون و كنترل مواد غذايي و پليت نمودن آنها استفاده نمود كه اين امر مستلزم صرف هزينه بسيار گزافي مي باشد . مسلماً در ايران قادر به اجراي برنامه ريشه كني وسيع نمي باشيم پس ابتدا به كاهش (ازطريق پيشگيري و كنترل بهداشتي) و سپس به حذف عامل بيماريزا با اجراي برنامه دقيق اقدام مي نمائيم(22).

وقوع سالمونلوز در انسان از طريق سالمونلاهاي طيور
ميزان گسترش و وقوع بيماري :
صنعت مرغداري مهمترين و بزرگترين منبع سالمونلا هستندكه مي توانند آنرا از طريق غذا به انسان منتقل كنند پس كنترل آن بسيار مهم مي باشد (6). درسال 1885 اولين مورد مسموميت غذايي به سالمونلا تيفي موريوم در فرانسه و در سال 1888 اولين مورد مسموميت غذايي به سالمونلا انتريتيديس در آلمان گزارش گرديدند (5). در سال 1986 مشخص گرديد كه سالمونلا انتريتيديس از طيور به انسان منتقل و بيماريزا مي باشد (5). در طي سالهاي 1973 الي 1987 در ايالات متحده 51% بيماريهاي باكتريايي منتقله به انسان از طريق سالمونلا بود. از مجموع 458081 مورد وقوع سالمونلوز در انسان در طي سالهاي 1982 الي 1992 ، 18 مورد سالمونلاپلوروم ، 8 مورد سالمونلا گاليناروم جدا شدند . بر اساس گزارش مركز پيشگيري و كنترل بيماري در ايالات متحده ، سالانه حدود 1 الي 5 ميليون انسان به سالمونلوز مبتلا مي شوند كه حدود 20 هزار نفرآنها در بيمارستان بستري شده و حدود 500 نفر مي ميرند . ضمناً در ايالات متحده بين سالهاي 1985 الي 1991 ، 82 % شيوع سالمونلا انتريتيديس از طريق تخم مرغ بود (6). در طي دهه 1980 آلودگي اغلب تخم مرغها در شمال غربي ايالات متحده مربوط به سالمونلا انتريتيديس بود و تقريباً آلودگي تخم مرغها ممكن است رخ دهد. در اين مناطق آلودگي به طور متوسط از هر 50 مصرف كننده تخم مرغ ، يك نفر مي تواند به سالمونلا مبتلا شود (12). تقريباً 84 % بيماري منتقله به انسان از طريق غذا در طي سالهاي 1980 الي 1989 در اسكاتلند مربوط به سالمونلا بود . درانگلستان و ولز كمتر از 13 % شيوع سالمونلوز در انسان در طي سالهاي 1959 الي 1962 و بيش از 32 % شيوع در طي سالهاي 1984 الي 1985 مربوط به مصرف گوشت مرغ بود . در ايالات متحده در طي سالهاي 1983 الي 1987 بيش از سالمونلاي منتقله به انسان از طريق غذا مربوط به مصرف گوشت مرغ و تخم مرغ بود (6).


علائم باليني در انسان
سالمونلا تيفي موريوم سبب بيماري تيفوئيد درانسان مي شود كه با تب،سردرد،اسهال واستفراغ شديد توأم است(11).در اغلب اشخاص مبتلا به سالمونلا انتريتيديس پس ازمسموميت غذايي(حدود 128 الي 72 ساعت)اسهال وعلائم فوق مشاهده مي شود.بيماري معمولاً 4 تا 7 روز به طول مي انجامدواغلب افراد، بدون درمان با آنتي بيوتيك بهبود مي يابند. با اين وجود ، اسهال مي تواند به قدري شديد باشد كه شخص را راهي بيمارستان كند . با اين حال وقوع سالمونلوز در افراد سالخورده ، خردسالان و كسانيكه سيستم ايمني ضعيف دارند ، مي تواندآنها را به فرم شديد بيماري دچار كند. در اين بيماران عفونت از طريق روده وارد جريان خون شده و سپس به ساير نقاط بدن منتقل مي شود و سبب مرگ نيز مي شود (12و13و14 ) . در موارد مزمن بيماري درد مفاصل و ادرار درد آور گزارش شده است(11) .

كاهش خطر بيماريزا يي سالمونلا انتريتيديس در انسان :
1) تخم مرغها در سرد خانه ها و يخچالها نگهداري شوند .
2) تخم مرغها كثيف يا ترك خورده معدوم شوند .
3) بعد از تماس دستها با تخم مرغهاي خام دستها با آب و صابون شسته شوند .
4) بعداز پخت كامل ، تخم مرغها خورده شوند و تخم مرغها ي گرم بيش از 2 ساعت نگهداري نشوند.
5) موادغذايي محتوي تخم مرغ در سرد خانه نگهداري شوند .
6) از خوردن تخم مرغهاي خام (مانند بستني و مخلوط شير و تخم مرغ خانگي ) و غذاها ي واجد تخم مرغ خام اجتناب شود . عمدتاً در صنعت ، بستني و مخلوط شير و تخم مرغ و غذاها ، توسط تخم مرغهاي پاستوريزه تهيه شوند (12).

درمان بيماري در انسان :
آمپي سيلين ، جنتامايسين ، تري متوپريم ، سولفامتوكسازول و سپيروفلوكسازين وكلرامفنيكل داروهاي مؤثر بر سالمونلا هستند . متأسفانه برخي گونه هاي سالمونلا نسبت به آنتي بيوتيكها مقاومت دارويي يافته اند (14

بيماري هاي مشترک بين انسان و طيور

بیماری های مشترک، بیماری هایی هستند که قابل انتقال بین انسان و حیوانات هستند. بچه های جوان و بزرگسالان پیر و افرادی که دچار فقر ایمنی هستند، بیشتر در معرض این گونه بیماری ها هستند. افرادی که فقر ایمنی دارند مانند کسانی که به بیماری های سرکوبگر ایمنی دچار هستند (ایدز) و یا کسانی که از دارو هایی که باعث ایجاد فقر ایمنی می شود (کورتون ها)، بیماری سرطان و یا کسانی که جنین سقط کرده اند، می باشد.


هر چند لیست تعداد بیماری هایی که مشترک است زیاد می باشد ولی به چند تا از آنهایی که اهمییت بیشتری دارند اکتفا می کنیم:

کلامیدیوز Chlamydiosis، سالمونلا Salmonellosis، کمپیلو باکتر Campylobacteriosis، نیوکاسل New castles، آلوئولیت آلرژیک Allergic Alveolitis ، مایکوباکتریوم Mycobacteriosis (Avian Tuberculosis) ، آنفولانزا Influenza، ژیاردیا Giardia و کریپتوسپوریدیوز Cryptosporidiosis.

کلامیدیوز:
عامل این بیماری کلامیدیا پسیتا است و یک باکتری داخل سلولی می باشد. این بیماری در خانواده طوطیان و انسانها سیتاکوزیس نامیده می شود. این بیماری در طوطی سانان تب پاروت هم نامیده می شود.

این بیماری علاوه بر انسانها و پرندگان، در گاوها، گوسفندان و خوک ها هم مشاهده می شود. اکثر انسان های که به این بیماری دچار می شوند، طوطی و یا کبوتر ویا بوقلمون در خانه نگه داری می کنند. این بیماری همچنین از انسانی به انسان دیگر هم منتقل می شود.

بزرگترین گونه ای که توانایی ایجاد بیماری را دارند از انسان و پرنده ها ایجاد شده است. گونه های که در موجوادات دیگر یافت شده است اغلب موجب بیماری نمی شوند.

عفونت از طریق مدفوع، ادرار، بزاق، ترشحات چشم و بینی و گرد و غبار پر ها منتقل می شود. این عفونت از طریق تنفس و یا خوردن دگر پرنده ها و یا انسان منتقل می شود. از طریق تخم نیز ثابت شده است که در مرغابی ها و غاز ها و بوقلمون ها منتقل می شود. دوره کومون این بیماری در پرندگان بین چندین ماه تا چندین سال متغیر است.

در پرندگان این بیماری با التهاب چشم ها و سختی در تنفس و ادرار سبز همراه است. ولی این بیماری همیشه در پرندگان همراه نشانی های خاصی نیست، این گونه پرندگان ناقل این بیماری هستند. هرگونه استرس وارد شده به پرندگان از قبیل استرس حمل و نقل، تغذیه ضعیف، بیماری های دیگر، ضعیف بودن عملکرد تهویه ها ویا تخم گذاری موجب بیدار شدن این باکتری وایجاد بیماری همراه است.

معمولا انسان ها در اثر ذرات عفونی معلق در هوا دچار التهاب می شوند. دوره کومون این بیماری در انسان بین 5 تا 14 روز است. علائم عمومی این بیماری در انسان تب آنفولانزایی، اسهال، لرزش، کونژکتیویت و زخم شدن گلو می باشد.

تست های تشخیصی متعددی وجود دارد ولی بهترین تست برای ردیابی این بیماری P.C.R است و حساسیت زیادی دارد.

داروهای مناسب این بیماری تتراسایکلین و داکسی سایکلین است. در انسان به مدت 3 هفته و در پرنده ها 45 روز تحت درمان قرار می گیرند.

سالمونلا:
سالونلا یک باکتری گرم منفی است که در انسان و پرنده ها و سایر حیوانات ایجاد بیماری می کند. این باکتری می تواند در خاک و آب مدت های زیادی زنده بماند.

تعداد زیادی از سروتایپ های سالمونلا که توانایی بیماری زایی دارند، شناخته شده است. تمامی سروتایپ ها قادرند در غذا ایجاد سم کرده و غذا را مسموم نمایند. وجود خود سالمونلا و سم تولید شده آنها، هر دو می تواند ایجاد بیماری کند.
بیماری سالمونلا در پرنده ها می تواند از طرق، خوردن غذا های آلوده ، آب و تخم مرغ های حاوی سالمونلا و یا از طریق پوسته تخم مرغ روی دهد. این باکتری ممکن است در مرغ ها و یا کبوتر ها باشد ولی آنها در ظار سالم هستند. عفونت در پرنده ها همراه با سستی، از دست دادن اشتها، نخوردن آب و گسترش آرتریت همراه است. در طوطی ها ممکن است که اسهال خونی ، افسردگی شدید ، افزایش سلول های سفید خون و سرانجام مرگ را در پی داشته باشد.

اغلب انسان هایی که به این بیماری دچار می شوند به دلیل آلودگی غذا به این باکتری و مخصوصا غذا هایی که از پرندگان خانگی و محصولات آنها تهیه شده است، می باشد. برای مردم دوره کومون این بیماری 6 تا 72 ساعت است. استفراغ، اسهال خونی، تب و کم آبی بدن از عوارض این بیماری است. بازگشت سلامتی در این بیماری 2 تا 4 روز است. سالمونلا از طریق انسان به انسان نیز می تواند منتقل شود. انسانهای آلوده به سالمونلا نیز می توانند سبب بیماری در پرنگان شوند.

تشخیص این بیماری در پرنده زنده مشکل است چون که پرنده ها به صورت متناوب دچار می شوند. آزمایشهای کشت میکروبی از کلواک و مدفوع در تشخص بیماری بسیار کمک کننده است.

درمان پرندگان آلوده به این بیماری توسط آنتی بیوتیک های قوی که در آزمایشهای کشت میکروبی حساسیت آنها تعیین شده است برای 3 تا 5 هفته صورت می گیرد. پرنده هایی که خوب می شوند ممکن است ناقل و حامل سالمونلا شوند.
آنتی بیوتیک ها معمولا در انسانها مصرف نمی شوند مگر در مواردی که تب و سپتی سمی وجود دارد.