توليد- تخم‌مرغ:

*لانه‌سازي:

در مرغهايي كه آزاد زندگي مي‌كنند انتخاب مكان لانه با دقت بسياري صورت مي‌گيرد و اغلب در معاشرت با خروسها قرار مي‌گيرند. لانه‌سازي بطور پنهاني (لانه مخفي) و مرموز و مراقبت از لانه توصيف شده است. مطالعات اصلي گوناگون بر احاطه نمودن رفتار خوابيدن بر روي تخم‌مرغ تاكيد شده است و اين روشن است كه آشيانه سازي و تخم‌گذاري به هم وابسته هستند بخاطر اينكه يك لانه خوب برابر توليد بالا مي‌باشد. مرغ عموماً چهار مرحله را طي مي‌كند.

*پيدا كردن يك مكان براي خوابيدن، اين عمل ممكن است طول بكشد و امكان داراد بي‌خواب شود. در اطراف آن مكان كه به وي داده شده است قدم مي‌زند، از خود صدا توليد مي‌كند و اندامش را نشان مي‌دهد. در لانه‌هاي تخم‌گذاري، او ديواره‌ها و گوشه‌هارا حسابي بازرسي مي‌كند.

*بازرسي تعداد مكانهاي موجود بنابر مكاني براي غذا خوردن، تميز كردن پر و بال يا خوابيدن صورت مي‌گيرد و سرانجام در يكي از آنها قرار مي‌گيرد. او به امتحان كردن لانه ادامه مي‌دهد، پاهايش را با دقت بلند مي‌كند و گردنش را نيز به صورت افقي نگه مي‌دارد.

*قرار گرفتن، چمباتمه زدن و چرخيدن‌هاي متعدد در لانه صورت مي‌گيرد سپس او مي‌نشيند و استراحت مي‌كند، اغلب نيز مي‌ايستد تا تخم‌مرغها را بيرون كند.

*بعد از خوابيدن او ممكن است تخمها را با نوكش اتحان كند، سپس بلند مي‌شود و به گروه برمي‌گردد و قدقد مي‌كند. در مرغهاي غيراهلي با قدقدكردن، خروس را به سمت خود مي‌كشند و او اغلب در اين زمان در حال جفت‌گيري مي‌باشد، مرغها بيشتر وقتشان را براي انتخاب لانه مي‌گذارانند و به نظر مي‌رسد كه اين كار مهمتر از خانه خودش باشد.

*آشيانه كردن در قفس:

در فضاي محدود قفسي رديف‌هاي مشابه توسط مرغها پذيرفته‌ شده‌اند و فشردگي آنها تعديل شده است. مرغ قفس را مي‌گردد و مرغهاي ديگر را هل مي‌دهد. او ممكن است در بين پاهاي ديگر مرغها آهسته حركت كند، بعضي وقتها او اين كار را قبل از نشستن بيش از 100 مرتبه انجام مي‌دهد. او زماني كه خوابيده است سرش را در بين سيمهاي قفس مي‌گذارد، هل مي‌دهد، گاهي هم توسط مرغهاي قفس بغلي به سرش نوك مي‌خورد. حركتهاي به قصد پرواز ممكن است با بلند كردن دم و بالا بردن اندك بالها نشان داده شود. او حتي ممكن است سعي كند كه از قفس بالا برود سپس بطور يكدفعه ساكن مي‌شود و مي خوابد. ميزان قفسهاي او بالا است و صداي او اغلب ضعيف است. تخمها نيز اغلب در محيطي مشابه قفس خوابانده مي‌شود.

تحقيق نشان مي‌دهد كه مرغ، در قفس عموماً وقت خود را با قدم زدن قبل از خوابيدن مي‌گذراند و از 100 الي 2600 گام برمي‌دارد صرف وقت مرغها بدين ترتيب ثبت شده است: 55 درصد وقت استراحت، 21 درصد براي خوردن، 17 درصد براي خوابيدن و 7 درصد براي آب خوردن.

يك محقق نيز ادعا كرده است كه قدم زدن يك مرغ در قفس، عدم وجود مكان صحيح لانه را جبران نمي‌كند.

*طرح لانه‌: در بين طيور غير اهلي، لانه‌سازي اساساً به زمين چسبيده‌اند و در يك مكاني ساخته شده از ني زير سايه برگها و نيز نسبتاً تاريك ممكن است ساخته شود. هدف اصلي در مرغهاي آزاد دادن يك مكاني در لانه براي خوابيدن مي‌باشد كه بايد تميز باشد كه منجر به تخم‌مرغهايي با كيفيت بشود و همچنين جلوگيري از خوابيدن آنها بر روي زمين. در كل يك لانه براي تخم‌گذاري بايد در هفته 18 تهيه شود يعني دو هفته قبل از رسيدن به بلوغ جنسي: لانه بايد تميز باشند و پوشالهاي فراواني از قبيل كاه، تراشه‌ها، خاك اره، الياف چوبي، پوسته ها برنج، پوست بادام و چوب پنبه و... وجود داشته باشد.

همچنين بايد از نشستن مرغها در بالاي مكانهاي تخم‌گذاري در لانه يا خوابيدن در آنها جلوگيري كرد اين مكانها بايد بزرگي كافي را داشته باشند كه مرغ بتواند به راحتي در آن بگردد. همچنين برخي مطالعات نشان داده‌اند كه مرغها، مدخلهاي مثلثي شكل را ترجيح مي‌دهند تا مرغهاي مربعي شكل تلاشهايي نيز براي رنگي نمودن آن مكانها صورت گرفته اما هچ يك جوابگو نبوده است. البته هدف آن جب كردن مرغها به لانه و آن مكانها مي‌باشد. بهترين اندازه براي اين مكانها در آشيانه 450 تا 500 ميليمتر است بر روي سطح پوشالي بنا شده است. تخم‌مرغهاي مصنوعي در لانه‌ها يك ترفندي بريا جذب كردن مرغها براي خوابيدن بر روي آنها مي‌باشد، اين به نظر مي‌رسد كه مرغ بيشتر، با موادي كه لانه ساخته شده است بيشتر جذب مي‌شد تا با تخم‌مرغها.

*لانه‌هاي تكي يا دسته‌جمعي:

انتخاب طرح مكانهاي داخل لانه به سيستمهايي كه بكار گرفته مي‌شود بستگي دارد. لانه‌هاي دسته‌جمعي مي‌توانند سبب بروز مشكلاتي چون خجالتي شدن و قرار نگرفتن آنها در مكانهايشان شود. مرغهايي كه تنگ هم نشسته‌اند در حركت كردن دچار مشكل مي‌شوند مخصوصاً اگر كرچ هم باشند.

يك مطالعه انواع مرغها را تعريف نموده است. مرغهاي منزوي و مرغهاي اجتماعي. مرغهاي منزوي به دنبال لانه‌هاي خالي مي‌گردند و اگر هم لانه پر باشد مرغهاي ديگر را بيرون مي‌كند. لانه‌هاي دسته‌جمعي 60×200 سانتيمتري حدود 50 مرغ را در خود جاي مي‌دهد هر چند نوع لانه هم مهم است. بايد جاي نشستن براي مرغها فراهم شده باشد كه آنها بتوانند بايستند، بنشينند و...، هرچند تعداد لانه‌ها و نوع آنها مهم نيست اما برخي از آنها ممكن است استفاده نشوند و در ديگر لانه‌ها ازدحام بوجود بيايد. در موقعيتهايي كه نيازي براي ثبت تخم‌مرغها است يك ترفندي بكار مي‌رود و اين مكانيزم لغزش مي‌باشد و به اين صورت است كه زماني كه مرغ وارد لانه مي‌شود تخم‌مرغ به پايين مي‌افتد. مكانيز لغزش توسط پشت و يا دم مرغ صورت مي‌گيرد. اين لانه‌هاي ترفندي منجر مي‌شود كه هيچگونه مشكلي در ثبت تخم‌مرغها بوجود نيايد.